باقرالعلوم؛ شکافنده دانش‌هاست

 امام محمدباقر(ع)، پنجمین ستاره فروزان آسمان امامت و هفتمین گوهر عرش عصمت و شکافنده علوم اسلامی است.
سراسر زندگی‌اش نور بود و عمر پربرکتش در راه ارشاد و هدایت انسان‌ها صرف شد. از زمینه‌سازی‌های پدرش، امام سجاد(ع)، در راه معرفی مکتب تشیع و مبارزه با طاغوت‌ها بهره‌برداری بسیاری کرد و با تربیت شاگردان برجسته و تبیین فقه ناب اسلامی و آموزه‌های اهل بیت(ع)، بزرگترین قدم را برای شناساندن تشیع و مکتب اهل بیت(ع)، به مردم برداشت. ایشان در 4سالگی در واقعه غم‌بار کربلا حضور داشت و در سفر کوفه و شام، همراه پدر، همه حوادث را از نزدیک دید و براساس فرهنگ زندگی آفرین عاشورا تربیت شد.
ایشان نماد ارزش‌های والای انسانی و کمال اخلاقی است، همه لحظه‌های زندگی درخشانش، درس‌های بزرگ انسانی را الهام می‌بخشد.

 مراحل زندگانی امام باقر(ع)
 دوره زندگانی امام باقر(ع) به 2 بخش تقسیم می‌شود: یک بخش، دوران پیش از امامت است که بیش از 35 سال است. این هنگام، دوره امامت پدر پاک نهادش حضرت علی‌بن‌الحسین(ع) است. بخش دیگر، 20 سال پس از آن است که دوره امامت خود آن حضرت است. امام باقر(ع) در این مدت، حکومت علمی خویش را بنا نهاد و یک ربع قرن با فراخ‌بالی تمام در دانشگاه دین به تدریس و تعلیم پرداخت. آن بزرگوار زندگی را با دانش آمیخته و مردم را بیدار و هوشیار می‌ساخت و به آنها حقایق پوشیده دین را م‌ آموخت و تاریخ 100ساله اسلام یعنی از رحلت پیامبر(ص) تا روزگار خود را برای مردم باز می‌کرد.

 امام و خلفای عصر
امامت امام باقر(ع)، پس از شهادت پدر بزرگوارش، 19 سال و چند ماه طول کشید. آن حضرت در این مدت در مدینه می‌زیست و خلفای هم عصر آن حضرت به ترتیب عبارت بودند از: ولیدبن عبدالملک، سلیمان‌بن‌عبدالملک، عمربن عبدالعزیز، یزیدبن عبدالملک و هشام بن‌عبدالملک. سرانجام حضرت باقر(ع)، به دستور هشام‌بن‌عبدالملک و به دست حاکم مدینه مسموم شد و به شهادت رسید. خلفای یاد شده جز عمربن عبدالعزیز، همان روش طاغوتی نیاکان خود را پیمودند و در ستم و کینه‌توزی به خاندان نبوت هیچ باکی نداشتند.

 جایگاه سیاسی پیشوای پنجم(ع)
عده‌ای می‌پندارند امام باقر(ع)، تنها به فعالیت‌های علمی پرداخته و از هدایت جامعه و مبارزه با طاغوتیان کناره گرفته است، در حالی که چنین نیست. نگاهی کوتاه به زندگی امام باقر(ع)، نشان می‌دهد که گرچه این امام بزرگوار در آن برهه، بیان معارف واقعی اسلام را وجهه همت خویش قرار داده بود، در هر فرصتی، چهره زشت حاکمان ستمگر بنی‌امیه را افشا و شیعیان را به مبارزه با ستمگران تشویق می‌کرد. به عنوان نمونه در روایتی از آن حضرت چنین نقل شده است: «از دل و جان با ستمکاران و مفسدان بستیزید».

 معجزه‌ای از امام محمد باقر(ع)
در کتاب‌های تاریخی، معجزات فراوانی از امام محمدباقر(ع) نقل شده است. عبدا... بن عطاء مکی در یکی از آنها می‌گوید:«به اشتیاق دیدار روی امام باقر(ع)، از مکه به مدینه آمدم. شبی که به مدینه رسیدم، باران شدید و سرمایی سخت بیداد می‌کرد. من که نیمه‌شب به در خانه حضرت رسیده بودم، با خود گفتم: اکنون برای در زدن دیر شده است. پس بهتر است تا صبح همین‌جا بمانم و صبح هنگام به خدمت ایشان مشرف شوم. در این هنگام، صدای امام(ع) را شنیدم که می‌فرمود: در خانه را برای ابن عطاء باز کنید که امشب، سرمای سخت و آزار باران را به خاطر ما تحمل کرده است.»

 سخت ترین دوران امامت امام باقر(ع)
بررسی زندگی امام باقر(ع) بر می‌نمایاند که روزگار خلافت هشام بن‌عبدالملک از نظر سیاسی سخت‌ترین دوره امامت آن حضرت بوده است؛ زیرا در دوره خلفای پیشین، آن امام از مدینه به دیگر شهرها تبعید و احضار نمی‌شد. هشام، مردی خشن، درشتخو و مال‌اندوز بود. بخل، ستمگری، سخت‌دلی و بی‌عاطفگی وی بیش از دیگر ویژگی‌هایش خود را نشان می‌داد. دوره خلافت هشام در میان دیگر خلفای بنی‌امیه از نظر طول مدت نیز کم سابقه است؛ زیرا بیشترین آنان حکومت‌هایی 2 یا 3ساله داشتند.

 شهادت امام باقر(ع)
حضرت امام محمد باقر(ع) 19 سال و 10 ماه پس از شهادت پدر بزرگوارش حضرت امام زين‌العابدين(ع) زندگى كرد و در تمام اين مدت به انجام دادن وظايف خطير امامت، نشر و تبليغ فرهنگ اسلامى، تعليم شاگردان، رهبرى اصحاب و مردم، اجرا كردن سنت‌هاى جد بزرگوارش در ميان خلق، متوجه كردن دستگاه غاصب حكومت به خط صحيح رهبرى و راه را نشان دادن به مردم در جهت شناخت رهبر واقعى و امام معصوم(ع)، كه تنها خليفه راستين خدا و رسول(ص) در زمين است ، پرداخت و لحظه‌اى از اين وظيفه غفلت نفرمود .
سرانجام در هفتم ذيحجه سال 114 هجرى در سن 57 سالگى در مدينه به وسيله هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست .پيكر مقدسش را در قبرستان بقيع- كنار پدر بزرگوارش - به خاك سپردند.
منابع:
* بحارالانوار، ج ۱۴
* ترابی، احمد، امام باقر(ع)، جلوه امامت،
* منتهى‌الامال، ج ۲