هفته پژوهش و نوآوری از ۱۱ آذرماه شروع میشود و افکار عمومی کشورمان دراین هفته منتظر شنیدن اخبار تازههای علمی از زبان دانش پژوهانایرانی است.
در تمام ادوار چندهزار ساله گذشته تا به امروز، پیشرفت بشریت مرهون هوش برتر و کنجکاوی و مطالعات معدودی انسانهای خلاق و شگفتی ساز بوده است و اگر چنین انسانهای برتر نیز نسبت به دنیای پیرامون خود بیتفاوت مانده بودند، چه بسی زندگی انسانها در همان محدوده غار نشینی باقی میماند.
تاریخ ملتهای جهان سرشار از جنگ و گریز و خونریزی و کشورگشایی است، اما فقط نام دانشمندان و پژوهشگرانی که عمر خود را وقف دست یابی به تازههای علمی و نجات انسانها از رنج و بیماری و گرسنگی کرده اند در اذهان نسلهای پویا و جستجو گر باقی مانده است. در واقع پیشرفت و ثروت و آسایش نسبی مردم در کشورهای صنعتی و قدرتمند نیز مرهون تلاش و نوآوری پژوهشگران و صاحبانایدههای خلاق از درون چنین ملتها میباشد.
کشورها و ملتهای پویا و آبادگر در کنار دولتهای متعهد خود امروز با زبان تحقیق و پژوهش و دستیابی به تازههای علمی با دنیای بیرون حرف میزنند و ارتباط دلخواه خویش را برقرار میسازند.
اما در مقابل چنین ملت و دولتها نیز اغلب کشورهای رشد نکرده و حتی در حال رشد برغم برخورداری از منابع ملی بالقوهای که دارند، منتظر میمانند تا از حاصل پیشرفتهای علمی و ثمره تحقیقاتی دیگران استفاده کنند و شاید هم به ثروتهای بالقوهای که دارند، متکی هستند، غافل ازاینکه ثروتهای بالقوه و طبیعی نظیر نفت و معادن روزی تمام خواهد شد و کشورهای پیشرفته و صنعتی تولیدات و نتایج پژوهشهای علمی خویش را رایگان و بدون هیچ چشم داشتی در اختیار کشورها و دولتهای آن نخواهند گذاشت.
ملت بزرگ و متمدن ایران با سبقهای چند هزار ساله در تولید فرهنگ و قدرت علمی به دنیا ثابت کردهاند که ملتی با هوش و پژوهشگر و پایدار در تمام حوزههای دانش هستند و نمونه بارز چنین ادعایی نیز علاوه بر نامهای بزرگی نظیر ابوریحان بیرونی، ذکریای رازی، ابوعلی سینا و صدها نام برجسته دیگر، وجود دانشمندان پرآوازهایرانی در بزرگترین مراکز پژوهشهای علمی و دانشگاهها و بیمارستانهای تخصصی در کشورهای پیشرفته و مدعی نظیر آمریکا، کانادا، استرالیا و چندین کشور اروپایی است. امروزه جذب جوانهای نخبه و صاحبان عنوانهای برتر در المپیادهای علمی جهانی توسط کشورهای نام برده بدلیل وقوف کامل بر هوش و استعداد و کارآمدی جوانهایایرانی در عرصههای گوناگون است.
بااین وجود اکثر قریب به اتفاق دانشگاههای ایران هماینک سرشار از وجود دانشجویان و علم پژوهان دختر و پسر در رشتههای گوناگون ریاضی و فیزیک و صنعت و کشاورزی و همچنین حوزههای اجتماعی است که تشنه پژوهش و نوآوری در بسترهای علوم پزشکی و هستهای و شاخههای گوناگون صنعت و همچنین آسیب شناسی از لابهلای حیات اجتماعی و معضلات ناشی از آن میباشند.
دراین خصوص کافی است ارتباط بین دانشگاهها و سازمانهای اجرایی و قطبهای صنعتی و علاقمندان به سرمایهگذاری در بخشهای اقتصادی، بیشتر و همسو تر و در فضای اعتماد و خود باوری باشد تا نخبههای پژوهشگر با پشتگرمی و انگیزههای بالنده تر وارد دنیای پر پیچ و خم و تاریک و روشن پژوهش و نوآوری بشوند.
متأسفانه امروزه توجه و صرف انرژی دولتهای ما برای تبدیل بهای محصولات صادراتی به پول و یا معاملههای تهاتری باعث شده است تا اغلب کالاهای قابل استفاده و نیازهای حیاتی کشور از طریق واردات و اتکا به کشورهای صاحب صنعت و تولید کننده تامین شود و در خوش بینانه ترین حالت سهم کمی از در آمدهای ملی به برنامههای تحقیقاتی و پژوهشی داخل کشور اختصاص داده میشود.
سیاست گذاری اولی وایدههای پیشرفت گرایانه توسط دولتها و دانشگاهها و بخشهای اجرایی و سرمایهگذار باید این باشد که جوانهای تحصیل کرده و دانشپژوه به عرصههای مطالعاتی و پژوهشی هدایت و جلو رانده شوند و انگیزه و خود باوری سرمایههای جوان و دانشگاهی برای گرایش به پروژههای پژوهشی تقویت شود.
متأسفانه در حال حاضر توجه و سرمایه گذاری و برنامه ریزی و فعالیت در زمینههای پژوهشی در خیلی از لازمههای کشور بسیار ضعیف و کم سرو صدا به نظر میآید.
فضا و جو کافی برای گرایش و هیاهوی معنا دار در دنیای جوانهای دانشگاهی و دانش آموخته در عرصههای پژوهشی محدود است و یا اطلاع رسانی و فرهنگ سازی دراین خصوص نارسا و کم رنگ است و کمتر کسی خبردار میباشد.