دخل و خرج زندگی با هم نمی‌خواند، چرا؟

ادبیات فارسی شاکله‌ای از امثال و حکم و مصداق‌های شیرین و راه‌گشا از حکیمان و شاعران و داستان‌سرایان بزرگ و ناموار ایرانی است که در ادوار تاریخ این سرزمین همواره الگویی برای راه راست و زندگی متعادل اجداد و نیاکان ما بوده است. در هر سخن و پند حکیمانه بزرگان ایرانی هزاران نکته از رمز و راز زندگی نهفته است که توجه به آن و عمل به سخن مردمان دانا، هر انسان سر به راهی را از سقوط به ورطه گرفتاری و چه کنم،‌ چه کنم باز می‌دارد.

یکی از موارد پند بزرگان در عرصه‌های اقتصادی است که بسیار قابل تأمل می‌کند.

حساب و کتاب درست در هر زندگی و در هر سن و سال و شرایط اقتصادی، ضامن موفقیت و آرامش و پیشرفت انسان است و در یک جمله کوتاه و حکیمانه بزرگان خلاصه شده است که می‌گوید، (حساب دخل و خرجت را نگه دار تا هرگز محتاج دیگران نباشی). معنی دخل و خرج درست این نیست که انسان به یک زندگی بخور و نمیر قانع باشد و چنان جانب احتیاط را نگه دارد که برای همیشه خود و خانواده‌اش فقط در حسرت چیزهای نداشته باقی بمانند و لذتی از زندگی تجربه نکنند. هر انسان در هر سطح و در هر موقعیت شغلی و مکانی به اقتضای شغل و پیشه خویش، صاحب دخل و خرج است که باید حواسش به آن باشد. مثلاً یک کارمند ساده هم می‌تواند با دخل و جرج درست راحت و بی‌درد سر زندگی ساده‌ای بگذراند، اما اگر او بخواهد مانند یک تاجر بین‌المللی زندگی کند و مثلاً حقوق یکسال خویش را برای یک مسافرت سه روزه در کشوری همسایه هزینه یا همان خرج نماید، قطعاً به مشکل خواهد خورد.

همچنین اگر در شرایط جامعه امروزی، جوانی از قشر متوسط با درآمد معمول، حتی اگر مستاجر هم نباشد، اگر بخواهد بجای یک خودروی معمول نیم ساخت وطن، یک خودروی خارجی و لاکچری سوار شود، دیر یا زود ناگزیر خواهد بود، سر هر ماه درآمد ماهانه خود را برای تعمیر و تعویض قسمتی از خود روی برند خارجی خویش خرج کند و در حساب و کتاب سرانگشتی، خرجش از دخل بالا بزند و در نتیجه، دچار بحران اقتصادی و به تبع آن اختلالات روحی و روانی بشود و زندگی بکامش تلخ گردد. طبق آمارهای موثق از برخی منابع مسئول، امروزه در جامعه ما فقط درصدی کم و حد اکثر ۱۰ در صد مردم از رفاه کامل و رفاه نسبی برخور دار هستند، در حالی اکثریت جامعه را قشرهای متوسط و زیر متوسط شامل می‌شوند.

همین چند روز پیش بود که در یک سایت خبری اعلام شده بود، خانواده‌های با درآمد ماهیانه تا ۳۰ میلیون تومان، زیر خط فقر زندگی می‌کنند و در این شرایط است که می‌توان گفت اکثریت مردم واقعاً دارند هنرمندانه زندگی خود را مدیریت می‌کنند و حواسشان به دخل و خرج هست.

نمونه مدیریت اصولی دخل و خرج در جامعه ایرانی، همان مشاهدات عینی و خرج‌های دست و دلبازانه در مواقع اعیاد ملی و مناسبت‌های مذهبی است که نشانه‌ای از رفتارهای اقتصادی آینده‌نگرانه و پس‌انداز عاقلانه برای مواقع روز مبادا و سرخ نگه داشتن رنگ رخساره با سیلی است، در حالی که تصور غلط نزد برخی از تحلیلگران این است که اکثریت مردم از توانایی مالی بالایی برخوردار هستند و در مواقع لزوم حسابی ریخت‌وپاش می‌کنند و نمونه‌اش انبوه مسافرت‌های داخلی و خرید‌های عیدانه و شب چله می‌باشد. اما در واقع این چنین نیست و صدای آواز دهل شنیدن از دور خوش است.!

در این ارتباط یکی از آفت‌های اقتصادی در بدنه رفتارهای اجتماعی ما ایرانیان همان اصطلاح (برج) است که معمولاً از زبان هرکس می‌توان شنید که می‌گوید، برج‌مان از خرج‌مان بیشتر است. برج همان خرج‌های اضافی و بعضاً غیرضرور است که عادت مزمن ما ایرانیان می‌باشد. برگزاری برخی مراسم غیرضرور و رودربایستی‌ها و چشم و هم‌چشم بازی‌هاست که در شرایط امروز جامعه ایرانی که به حیف و میل کردن منابع خانواده و در نهایت منابع ملی می‌انجامد و خرج را از دخل بالا تر می‌برد.

عادت دیگر و شاید پیروی کردن از فرهنگ نامتناجس بیگانه است که پیرامون زندگی خود را در فضای آپارتمان‌نشینی از انواع اشیاء لوکس و تزئینی پر می‌کنیم، در حالی که هیچ وقت و یا بندرت به دردمان می‌خورد و یک عمر هم باید اقساط ماهانه بانکی بابن وام خرید آنها را بپردازیم!. این از همان موارد خرج کردن‌های بیش از دخل واقعی است و موجب اذیت و آزار و استرس همیشگی در محیط خانواده‌ها می‌شود.