فوت کوزه گری علمی!

 از زمان دانش‌آموزی که تحقیق مدرسه را می‌سپردیم به کافی‌نت تا زمان دانشجویی که با پرداخت پول می‌شد فصل‌های پایان‌نامه را به نرم‌افزارها سپرد راه زیادی نبود. ما همه این سال‌ها یک گمشده داشتیم که خودمان هم دلمان می‌خواست یکبار ببینیم این پژوهش که معلممان سر کلاس علوم می‌گفت و بعدها استادمان سر کلاس‌های دانشگاه اسمش را می‌آورد چیست.

در واقع تئوری آن‌را می‌دانستیم اما در عمل برایمان یک کار حوصله‌سر بر تلقی می‌شد واین خیانتی بود که در حق همه ما اتفاق می‌افتاد. خودمان و آموزش و پروش دو طرف این قضیه بودیم. ما آدم‌های مصرف‌گرا بار می‌آمدیم وحتی دانش را شبیه وعده غذایی آماده تلقی می‌کردیم که باید طبق میل ما آماده شود. اما امروز می‌خواهیم گوشه‌ای از امر پژوهش را با هم ببینیم. شاید این‌بار بتوانیم به نتایج پژوهش در زندگیمان پی ببریم و بدانیم که چرا خوردن غذای آماده علمی چندان هم پسندیده نیست.

پژوهش عملی هدفدار است که به منظور پاسخ به پرسشی یا باز کرده گرهی از یک مسأله صورت داده می شود. هروقت پای یک سؤال در میان است پژوهش کارامدترین راه است. پژوهش در واقع از صفر شروع کردن نیست بلکه ما می‌رویم و از طریق روش‌های میدانی مثلا حضور در کتابخانه‌ها چه مجازی و چه حضوری، از منابعی استفاده می‌کنیم که پیشتر از ما دیگران در باب سؤال مدنظر ما فراهم کرده‌اند. به این ترتیب فهم کلی از مسأله برای ما شکل می‌گیرد و اگرچه ممکن است جواب ما در میان حرف‌های قبلی و منابع پیشین نباشد اما حداقل اطلاعاتی داریم که در روند پاسخگویی به ما کمک می‌کنند.

چرا پژوهش بهتر از وعده غذایی آماده علمی است؟! شاید یکی دوبار دلمان بخواهد بی هیچ زحمتی مزد کاری را بگیریم. اما وقتی با دست‌های خودمان غبار مسأله را کنار می‌زنیم و سعی می‌کنیم تمرکز کنیم و روش‌های دقیقتری برای جواب پیدا کنیم آنوقت حل کردن معما شیرین‌تر است. مثل وقتی که مسأله ریاضی را در بچگی با هوش خودمان حل می‌کردیم و وقتی به جواب می‌رسیدیم یکهو خونمان به سمت قلب هجوم می‌برد واندورفین آزاد می‌شد.

این در ذات بشر است که از دست یافتن لذت می‌برد. مثل لذتی است که ادم از درآمد خودش دارد. با پول تو جیبی گرفتن از پدر خیلی فرق می‌کند. آن چند تا اسکناسی که مال زحمت خود آدم است خیلی می‌ارزد. پژوهش چنین فضایی برای همه ما فراهم می‌کند.

ضمن آنکه پژوهش به فعالیت ذهن و کارآمدی آن کمک می‌کند و ما را با دستاوردهای جدید علمی در هر حوزه‌ای آشنا می‌کند. اگر جواب همه سؤالاتمان را تنها با اولین سرچ گوگل پیدا کنیم جواب‌های ما بیشتر سطحی خواهند بود اما اگر چند بار مسأله را از زوایای مختلف ببینیم و بارها جستجو کنیم اطلاعات دقیقتر و درست‌تری در دست داریم.

ذائقه پژوهشگری به همه ما کمک می‌کند سؤال محور باشیم. و ذهنمان برای دریافت هرچیزی ابعاد مختلف آن‌را ببیند. وقتی پژوهش کنیم اطلاعات به خوبی در ذهن ما جای می‌گیرند وتا سالها از دست نمی‌روند. شاید وقت آن رسیده بالاخره دست به پژوهش بزنیم. شما چه فکر می‌کنید؟!