شوراها؛ تجلی مردم‌داری نظام

مشورت در امور یکی از توصیه‌های مؤکد دین و سنت ائمه اطهار ما بوده آنچنان که به فرموده پیامبر اسلام، مردم جامعه‌ای که مشورت را سرلوحه کارهای خود قرار می‌دهند، سزاوار زندگی هستند نه دیگران. بر پایه همین امر مؤکد، در نظام دینی و مردم‌سالار جمهوری اسلامی نیز همواره مشورت‌گیری از مردم در امورات زمامداری یکی از اصول بوده تا جایی که به طور میانگین هر ساله یک انتخابات در کشور برگزار شده و واضعان قانون اساسی نهادهایی برای مشارکت مستقیم مردم در تصمیم‌سازی‌ها پیش‌بینی نموده‌اند که شوراهای اسلامی شهر و روستا یکی از این نهادهای مردم‌محور است.
اندیشه شکل‌گیری شورای‌های شهر و روستا بر این پایه نهاده شد ایجاد ظرفیتی بزرگ برای جلب مشارکت مردم در تعیین سرنوشت و اداره امور بوده است. از نظر قانون اساسی و آنچه که در 8 اصل مربوط به شوراهای اسلامی آمده، شوراهای شهر و روستا حلقه‌های واسط بین مردم و مدیریت شهری و روستایی هستند تا با تأثیربخشی مطالبات و خواسته‌های مردم در فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در برنامه‌ریزی، نگهداری و توسعه شهرها و روستاها مشارکت داشته باشند.
هدف کلان دیگر قانونگذاران از این رهگذر، ایجاد و تقویت تعلق خاطر شهروندان نسبت به سرنوشت خود و تمایل به مشارکت مردم در نگهداری و توسعه شهر و روستا بوده است. به عبارت دیگر تفکر واضعان قانون اساسی از ایجاد ظرفیت مشارکت مردم در ساختار سیاسی و قانون اساسی، عمق‌بخشی حمایت مردم از حکومت و نظام سیاسی بوده است. در باب اهمیت این کانون مردمی همان بس که رهبر معظم انقلاب درباره نقش‌آفرینی شوراها می‌فرمایند: «مثل این است که سرتاسر پیکر ایران اسلامیِ بزرگ، با نبضِ خون تازه انقلابی و اسلامی می‌زند و حرکت می‌کند. مسئولان و شوراهای هر شهر و روستا، برای رفع مشکلات مردم، در همان شهر و روستا فکر می‌کنند. این خیلی فرصت خوبی است».
اهداف دیگر همچون تقویت پایه‌های نظام اسلامی،‌ افزایش اعتماد عمومی، زمینه‌سازی برای حضور پرنشاط مردم در رشد و توسعه کشور و تثبیت مردم‌سالاری و مردم‌داری نظام جمهوری اسلامی از جمله کارکردهای شورای‌های اسلامی شهر و روستاست.
زمانی این اهداف مهم و والا محقق می‌گردد که مردم احساس کنند در تصمیم‌سازی نظرات و خواسته‌هایشان مؤثر و نافذ است و در این صورت است که با تأمین رضایت مردم عمق‌بخشی حمایت مردمی از نظام تحقق یافته است. از سوی دیگر برای دستیابی به اهداف بلند قانون اساسی در تأمین و تقویت مشارکت مردم در مدیریت شهری، شوراها باید با درک عمیق رسالت و مسئولیت خویش و باانگیزه الهی، ولایت و مردم‌داری منافع مردم را به منافع شخصی ترجیح دهند و از اختلاف و تفرقه پرهیز کنند تا بتوانند با خرد و همت جمعی جایگاه رضایتمندی مردم را به دست آورند. در مبحث شوراها اگرچه به دلیل فقدان مدیریت واحد شهری امکان اراده پارلمان شهر در تمام ابعاد زندگی مردم مهیا نمی‌باشد لیکن شوراهایی که برخاسته از انتخاب و متن مردم هستند توانسته‌اند به طور نسبی و در محدوده اختیارات قانونی خود مطالبات و خواسته‌های مردم را در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ نمایند. برای عمق‌بخشی مشارکت مردم در شوراهای اسلامی شهر همدان در دوره چهارم "شوراهای اجتماعی محلات" در سال 94 در صحن شورا تصویب شد و بر اساس آن شهرداری موظف شده در سال جاری نسبت به اجرای آن اقدام نماید. "شوراهای اجتماعی محلات" ترکیبی از معتمدین، فعالان فرهنگی، نخبگان محلی، نمایندگان بانوان و جوانان هستند و در مجموع نمایندگان اقشار ساکن در محلات در این شورا حضور دارند.
این ترکیب در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، خدمات شهری جلسات منظمی را برگزار می‌نمایند و به این طریق ایده‌ها، نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود را مطرح کرده و به جمع‌بندی می‌رسند و پس از آن مدیریت شهری در حد منابع و مقدورات نسبت به اجرایی کردن آن اقدام می‌نماید. یکی دیگر از وظایف "شورای اجتماعی محلات" آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی به ساکنان محل از منابع و فرصت‌هایی است که در اختیار مدیریت شهری قرار دارد. به این ترتیب ساکنین محلات با اطلاع و درک و فهمی بهتر از منابع و امکانات توقعات خود را دسته‌بندی و نسبت به مشارکت در تأمین هزینه‌ها اقدام می‌نمایند. با این شرح مختصر از فعالیت "شورای اجتماعی محلات" می‌توان امید داشت که با تشکیل آن راه مشارکت مسئولانه و هم‌فهمی مردم و مدیریت شهری هموارتر از گذشته شود. بی‌شک با این حضور و اطلاع مستقیم از نوع تصمیمات و فعالیت‌های مدیریت شهری زمینه ارتقای بهره‌وری مدیریت شهری برای تأمین رفاه و تعالی جامعه شهری فراهم می‌شود. امری که می‌توان آن را در راستای شعار سال گذشته مقام معظم رهبری یعنی همدلی و همزبانی دولت و ملت تلقی کرد.
*رئیس کمیسیون  فرهنگی و اجتماعی شورای شهر همدان