پیشکش به زحمات خستگی‌ناپذیر ظریف و تیم هسته‌ای ایران

نخستین تدبیر جهانی برای جلوگیری از جنگ

توافق تاریخی ایران با پنج کشور عضو دائم شورای امنیت و آلمان در حالی دیروز به سرانجام رسید که 23 ماه تلاش تیم هسته‌ای دولت تدبیر و امید به سرپرستی دکتر محمدجواد ظریف، برای احیای حقوق هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌های ظالمانه، نمونه‌ای درخشان از مجاهدت و جدیت ایرانیان در پیشبرد اهداف ملی و ایستادگی برای حفظ حقوق و خواسته‌های خود بود.
سه‌شنبه تاریخی بیست و سوم تیرماه 1394 هجری شمسی در تاریخ دیپلماسی جهان بایستی با آب طلا نوشته شود. اشتباه نشود از این توافق سیاسی و اجرایی دچار ذوق‌زدگی و قضاوت زود هنگام نشده‌ایم بلکه براساس نظر کارشناسان بین‌المللی و تحلیلگران و ناظران و بویژه چهره‌های سرشناس در اتاق‌های فکر ژئوپولتیک، توافق انجام گرفته در شرایط کنونی بین‌الملل، کارنامه قبولی برای نشان دادن اهمیت گفت‌و‌گو و مذاکره برای جلوگیری از خصومت و جنگ‌افروزی برای طرفین محسوب می‌شود. تیم هسته‌ای پر افتخار جمهوری اسلامی ایران که با هدایت و پشتیبانی قاطع رهبری عظیم‌الشأن نظام توانسته است پشت میز مذاکره با 6 کشور قدرتمند جهانی از حقوق ملت ایران دفاعی شایسته و ماندگار انجام دهد، برازنده تکریم و تمجید و ستایش‌هایی است که این قلم کوچک توانایی آن را ندارد اما به حکم وظیفه رسانه‌ای و به قدر دانش و توان خود گوشه‌ای از عظمت این تلاش ماندگار را برای ثبت در تاریخ بیان می‌کنم. بنا به آنچه در فضای رسانه‌ای کشور در دو سال گذشته و ده سال قبل‌تر از آن پیگیر مسائل سیاسی و مذاکرات هسته‌ای بوده‌ام، نکات زیر قابل گفتن و تأکید است.
1) برپایه فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد، شورای امنیت برای "تصمیم‌گیری در زمینه تهدید صلح جهانی، تخطی از رویه‌های صلح، یا اعمال خشونت و زور "می‌تواند قطعنامه‌های الزام‌آور تا حد استفاده از نیروهای نظای برای" نگهداری و بازگرداندن صلح و امنیت جهانی" تصویب نماید.
این شورا می‌تواند در صورت لزوم، انجام مجازات‌هایی نظیر قطع کامل یا جزئی روابط اقتصادی، ارتباطات زمینی، هوایی، دریایی، پستی، تلگرافی و دیگر وسایل ارتباطی و قطع روابط دیپلماتیک را در قطعنامه‌های خود بگنجاند.
2) در زمینه صدور قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل تحت فصل هفتم منشور ملل متحد و تحریم‌های منتج از آن سه گونه سابقه تاریخی "اجرای بی‌چون و چرای مصوبات" ، "تغییر دولت‌ها" و "مجوز محاصره و حمله نظامی" در صحنه عمل بر جای مانده است.
کشوری مثل لیبی مصداق اجرای کامل مصوبات فصل هفتم شورای امنیت و آفریقای جنونی نیز مصداق تغییر حکومت و دولت بود که با سقوط رژیم نژادپرست آن به دست مردم عملاً مصوبات شورای امنیت ملغی شد. حالت بعدی برای قطعنامه‌های فصل هفتم، رژیم‌های عراق و یوگسلاوی هستند که عاقبت هر یک به حمله نظامی و سرنگونی و فروپاشی منجر شده‌اند. دخالت نظامی سازمان ملل در سال 1950 در جنگ کره، استفاده از نیروهای نظامی برای آزادسازی کویت از دست رژیم سابق عراق در سال 1991، حمله نظامی بین‌المللی علیه شبه نظامیان القاعده در سال 2001 در افغانستان و ... از جمله موارد دخالت نظامی بر مبنای قطعنامه‌های شورای امنیت بوده است.
3) فارغ از این‌که ما ایرانیان معتقدیم که قطعنامه‌های مذکور ظالمانه و زورگویانه بوده و از نظر ما فاقد مشروعیت است؛ یک قطعنامه غیراجباری و غیرالزام‌آور و پنج قطعنامه بعدی الزام‌آور از سال 2006 (اسفند 1384) تاکنون بهانه‌هایی برای تحریم‌های شدید اقتصادی بعدی علیه کشورمان شد.
قطعنامه‌های 1737 (23 دسامبر 2006)، 1747 (24 مارس 2007)، 1803 (3 مارس 2008)، 1835 (تاکید مجدد بر قطعنامه‌های قبل)، 1877 (24 سپتامبر 2009) و 1929 (9 ژوئن 2010) یکی پس از دیگری علیه اقتصاد و امور نظامی و دفاعی ایران صادر شدند.
4) هرچند در طی سالیان گذشته و همزمان با صدور قطعنامه‌ها علیه ملت ایران، تیم هسته‌ای دولت سابق به سرپرستی دکتر جلیلی در رفت‌و‌آمد بین کشورهای مختلف، مذاکرات و گفت‌وگوی خود را با قدرتهای جهانی قطع نکرد، اما در نهایت تا پایان دولت گذشته، این تیم نتوانست به توافق و تفاهم دست پیدا کند.
5) با حضور حماسی مردم در خردادماه 1392 و انتخاب دولت اعتدال دکتر روحانی، زمینه‌ای فراهم شد که دولت جمهوری اسلامی با پشتوانه قدرت ملی و با هدایت‌های حکیمانه رهبری معظم انقلاب، گفت‌وگو و مذاکره با غرب بویژه با ایالات متحده را آغاز نماید.
بدین ترتیب با رفت‌وآمد مکرر تیم هسته‌ای ایران و گروه 1+5 به مراکز مذاکره در اروپا، برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 1+5 در 13 فروردین سال 94 در لوزان سوئیس مورد توافق قرار گرفت.
دور پایانی آن نیز که به طور فشرده از 18 شبانه‌روز گذشته " تا دیروز که 23 تیرماه 1394 بود" نفس‌گیر و با افت‌وخیز جریان داشت و بالاخره در جلسه تاریخی سه‌شنبه 23 تیر بین وزرای خارجه 7 کشور و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به پایان رسید و با خواندن بیانیه توافق برنامه جامع اقدام مشترک، بدین‌ترتیب فصل جدیدی در روابط بین‌الملل، بدون جنگ و خونریزی و تنها با گفت‌وگو و مذاکره و با سرانجام برد- برد آغاز شد.
6) به گفته کارشناسان بین‌المللی ظرافت قدرت مذاکره و گفتگوی تیم هسته‌ای دولت دکتر روحانی در این است که بدون لغو مصوبات فصل هفتم، بدون عمل به مصوبات شورای امنیت با لغو یک‌باره همه مصوبات فصل هفتم، شبح جنگ و نظامی‌گری و تحریم‌های ستمگرانه مالی، نفتی، سرمایه‌گذاری و ... را از کشور عزیزمان ایران و منطقه دور کرد و گام جدیدی فراروی دیپلماسی گفتگو در عرصه جهانی قرار گذاشت.
7) این توافق که در بیان سخنان تاریخی رئیس‌جمهور روحانی در عصر دیروز 23 تیرماه به عنوان رئیس شورای امنیت ملی کشور به نحو مبسوط توضیح داده شد، نشان از عزم دولت و ملت ایران برای همزیستی مسالمت‌آمیز با جهان با رعایت عزت و سربلندی خواهد بود.
در مورد این توافق سال‌ها و دهه‌های بعدی هزاران سطر نوشته، تحلیل و کتاب خواهند نوشت. همین.