توسعه همه‌جانبه با حفظ محيط زيست منافات ندارد

خانم معصومه ابتكار، رئيس سازمان ميحط زيست و معاون رئيس‌جمهوري اسلامي هفته گذشته در همدان بود و در اين سفر يك روزه پيرامون بسياري از معضلات زيست‌محيطي كه در دهه‌هاي اخير گريبانگير اقليم كوهستاني و سرسبز همدان شده است، بررسي و تصميم‌گيري شد.
استان همدان در زمره نقاط خوش‌آب‌وهواي ايران بزرگ است كه همواره  مورد توجه علاقمندان به جلوه‌هاي طبيعت و گردشگران و حتي بسياري از حكومت‌ها و دولت‌ها از ادوار گذشته تاكنون براي سياحت، زندگي و برقراري مقرهاي حكومتي قرار داشته و دارد.
در هميشه تاريخ و در گستره دنيا مناطقي با خصوصيات اقليم همدان با وجود تمام جذابيت‌ها و جلوه هاي خارق‌العاده طبيعي براي خوشايند انسان‌ها، وليكن نقاط ضعف‌هايي هم دارند. يكي از اين ضعف‌ها كه بعضاً قابل پيش‌بيني و پيشگيري هم هست، آسيب‌پذيري شديد در برابر حوادث قهري و دخالت‌هاي ناآگاهانه انسان مي‌باشد. يك سانتيمتر خاك با بازدهي توليدي و قابل كشت در كره زمين قريب يك ميليون سال زمان لازم دارد تا احيا شده و به چرخه طبيعت بپيوندد. با اين استدلال اثبات شده مي‌توان تعقل كرد كه برداشت و تخريب يك بيل مكانيكي از خاك حاصلخيز در نقاطي چون اقليم همدان چه آسيب‌هاي غيرقابل جبراني به طبيعت و سرنوشت خاك و انسان وارد خواهد شد. در نقاطي چون اقليم استان همدان كه فصل‌هاي سال خيلي سريع جابه‌جا مي‌شوند، فرصت احيا و بازسازي‌ها هم در بسياري موارد محدود و غيرممكن خواهد بود؛ نظير سرما و تغييرات ناگهاني آب‌وهوايي كه معمولاً يا روزهاي منتهي به فصل پاييز و يا روزهاي بهاري يقه طبيعت همدان را مي‌گيرد و باغداران و كشاورزان را مي‌آزارد. برنامه‌ريزي و تعيين دوره‌هاي متناوب براي بهره‌برداري از منابع چنين اقليمي تابع مديريت مدبرانه و موشكافانه خواهد بود. چنانچه بهره‌برداري از مراتع،  آب و خاك چنين طبيعت آسيب‌پذير بر اساس برنامه‌اي مدون و آگاهانه نباشد. محيط زيست به شدت تحت تأثير قرا گرفته و غيرقابل احيا و تجديد منابع خواهد بود.
يكي ديگر از آسيب‌هاي انساني در محيط زيست همدان تغيير كاربري‌ها و تشخيص غيراصولي در كاربري‌هاست. نظير توسعه دامنه شهر همدان كه از حدود نيم قرن پيش شروع شده و همچنان ادامه دارد. به بهانه زندگي در نقاط خوش‌آب‌وهوا بهترين باغ‌ها و زمين‌هاي كشاورزي نه‌تنها همدان بلكه ديگر شهرهاي استان تغيير كاربري داده شد در صورتي كه همين شهر همدان نقاط بهتر و مناسب‌تري براي توسعه شهري داشت اما تنها به دليل ديدگاه‌هاي غلط و منفعت‌طلبانه اين اتفاق نيفتد و آب رفته دوباره به جوي برنخواهد گشت و يا كاسه آبي است كه به زمين ريخته شده و نمي‌شود كاريش كرد.
به گفته رئيس سازمان محيط زيست كشورمان در طول هفت دهه گذشته بيش از 50 درصد قابليت‌هاي زيست‌محيطي كشورمان در حوزه‌هاي آب و خاك و گياهان و جانواران به طور كلي نابود شده و يا در حال انقراض است و چنانچه از هم‌اينك به طور كامل جلوي تخريب و نابودي محيط زيست گرفته شود باز هم خيلي از سرمايه‌ها و منابع و حيات در كشورمان نابود شده و جفاي بزرگي در حق نسل‌هاي آينده به عمل آمده است.
با اين حال توسعه براي جامعه لازم است و حق نسل فعلي و نسل‌هاي آينده است كه پروسه‌هاي توسعه و دستيابي به علوم جديد را طي كند. چنانچه منابع ملي و سرمايه‌هاي طبيعي خوب و كارشناسانه شناسايي و تشخيص داده شود، چنانچه آينده‌نگري و مصلحت جامعه فداي منفعت‌طلبي و غفلت و كج‌انديشي نشود مي‌شود توسعه را از جايي شروع كرد كه به خودي خود از تخريب‌هاي بعدي نيز جلوگيري به عمل آورده و بستر مناسب‌سازي و احياي منابع تخريب شده را نيز فراهم آورد.
اگر منابع درجه يك تخريب نشود، امكان ايجاد بسترهاي صنعتي و توسعه در نقاط مناسب‌تر وجود دارد و توسعه همه‌جانبه با حفط محيط زيست منافات نخواهد داشت.