به مناسبت روز تقویمی شورا؛

همدان، شهر بی‌دفاع

 مکان نمادین طبیعی زنده در همدان کم نیست. زندگی و قد کشیدن در کنار این طبیعت کوهستانی آنچنان درکی را ایجاد کرده که هویتمان بر آن استوار گشته. کانت معتقد است که مکان‌ها را می‌شود بدون حضور اشیا تصور کرد اما قطعاً نمی‌توان با عدم به یادشان آورد. در واقع یک مکان باید در تجربه بشری حال به هر نحوی درک شود تا هویت پیدا کند. حالا چند سالی است که شهرداری همدان با همت شورا با نگاه هویتی خود؛ در معیت اداره توسعه برج‌وبارو جهت مدرن‌سازی شهر که اصولاً از دید خارجی قرون وسطایی است، تنها راه گذار را نظر به این مکان‌ها می‌داند. به بهانه‌های مختلف از کسب درآمد تا پاس دادن اقدامات امروز به مسئولان گذشته لطمات جبران‌ناپذیری بر پیکره این طبیعت زبان بسته وارد کرده‌اند.
هرچند شورای شهر همدان با نظاره کردن تخریب عمارت قاجاری بدیع‌الحکما و قنات تاریخی خود به تنهایی به خوبی نشان داده که برای نابودی نمادهای زنده یا مرده شهر اصلاً بی‌میل هم نیست. خالی کردن شهر از مکان‌های حافظه‌‌ساز که تاریخ رسمی را به تاریخ فردی تبدیل می‌کنند یکی از راه‌های تحقیر و تخریب آن است. حال این مکان می‌تواند یک عمارت قاجاری باشد یا قطع درختان شهری به قدمت پایتختی دنیا.
شرح واقعه به سبک گوتیک و نقش‌ها به قوم گوت‌ها نزدیک است. این قوم آلمانی که تسخیرهایشان از قرن سوم آغاز شده بود، تفکراتشان تا قرن 16 میلادی در اروپا حاکم بود. آنها سبك معماری در اروپا پدید آوردند که حصار قلعه‌ها و قصرها نوعی پیچیدگی، سردرگمی و حس تیرگی در آن حس می‌شد. امروز رمان‌هایی با این سبک نگاشته می‌شوند که اغلب از آنها با عنوان رمان‌های سیاه یاد می‌شود.
یکی از مهمترین دلایل ایجاد نهادی با عنوان شورا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علاوه بر تحقق‌بخشی حاکمیت مردم، ایجاد سازوکاری برای رفاه مردم بود. نه آنکه آنچه طبیعت و تاریخ به آنها ارزانی داشته را نیز از آنها بگیریم. شوراها 20 سال پس از انقلاب مورد توجه قرار گرفت. در این مدت مزایده باغ بدیع‌الحکما و ذوالریاستین قسمتی از روایت همدان امروز است. شهر همدان نزدیک به 2 دهه است که از توافق‌نامه‌هایی سودمحور که در محفل‌هایی خصوصی به تصمیم‌گیری‌های باغات می‌پردازند، متضرر می‌شود. تصمیماتی که باعث می‌شود شورایی‌ها امروز گله کنند که اقدامات کنونی محصول مصوبات سال‌های دور است. تصمیماتی که سبب شده است بخش زیادی از باغ‌های شهر همدان تغییر کاربری داده و بدون کمترین مانعی قنات‌ها، نهرها و چاه‌های آبرسان باغ‌ها خشک شود و درختان که هویت باغ شهر از آنهاست، قطع شوند. جانمایی ادارات و نهادهای نظامی و دولتی در چشم‌اندازهای بِکر در کنار مجوزهای تفکیک و بلند مرتبه‌سازی‌های خارج از قاعده بخش دیگری از این روایت است. متن روایت در دوره قبل شورا و زمانی بود که به منظور حمایت از 2 باشگاه فوتبال زمین و باغ در اختیار می‌گذاشت. این تدابیر صاحبین تعدادی از باغات را هم به تکاپو انداخت تا با الگوسازی از مدیران و با ترفندهای گوناگون توانستند مجوزهایی برای کشیدن تیر برق، تفکیک، ساخت‌وساز و تغییر کاربری باغات دریافت کنند. به عنوان مثال گفته شده است که نزدیک به 500 مورد آتش‌سوزی عمدی در باغات برای دریافت مجوز ساخت از سوی باغداران صورت گرفته است.
همدان شهری است بی‌دفاع‌تر از خیلی شهرهای دیگر کشورمان. قطعاً آیندگان این روند را ادامه نخواهند داد. اما فاجعه این است که لطمه‌ها به‌گونه‌ای است که دست نسل‌های بعدی در منگنه تدابیر امروزی‌ها خواهد ماند. بنابراین تا وقتی اتاق شیشه‌ای وجود نداشته باشد که عملکرد شوراها دیده شود؛ تا وقتی کارنامه ماهانه، 6 ماهه، سالیانه و حتی 4 ساله‌ای ارائه نشود؛ در کل تا وقتی مردم غریبه محسوب می‌شوند، باید به همان کنفرانس‌های خبری و سلیقه‌ای ادامه دهیم تا زمانی که نسلی بر سر کار بیایند که این هویت را درک کنند و درصدد حفظ آن باشند.