از یلدا هنوز هم رنگ و بویی باقی است

 آیین و سنن اقوام ایرانی ریشه چند هزار ساله دارند . چنانچه باورها و آداب کهن در بین ملل اصیل جهان ریشه دار نباشد و در ساختار فرهنگ و ادبیات مردم یک کشور رسوخ نکرده باشد چندان دوام نمی‌آورد و در نهایت بعد از یکی دونسل به بوته فزاموشی سپرده خواهد شد ، اما آن باور و آیین ملی که در گذر هزاره‌ها دوام بیاورد و نسل به نسل در تاریخ یک ملت ساری و جاری باشد به هویت و فرهنگ ملی در کشور تبدیل می‌شود و در کشاکش حوادث روزگار آسیب نمی‌بیند . روح و حیات جاودان سرزمین کهن ایرانی زنده و پایدار از آیین و سنن ریشه داری است که در تمام ادوار تاریخ موجب همبستگی ملی بین اقوام مختلف این سرزمین بوده و خواهد بود .

با این حال و اگر چه تصاویر و تعاریف واقعی و مستند آداب و سنن مختلف اقوام ایرانی در لابلای کتب تاریخ فرهنگ و ادبیات کشورمان موجود می‌باشد و غیر قابل تحریف و تحلیل های سلیقه‌ای می‌باشد ، ولیکن هیچ محقق و دانشمند ایران شناس منکر این واقعیت نیست که به علت چرخش‌های اجتماعی و تغییرات بنیادی که در طول اعصار و قرون در ساختار جامعه ایرانی به‌وجود آمده است ، شکل برگزاری و‌ پایبندی به آداب و سنن ملی را هم تغییر داده است و بطور یقین دگرگونی‌های اقلیمی نیز باعث دور افتادن مردم و اقوام کشور از آداب و سنن اجدادی خود شده است.

تصور کنید تا زمان‌های نه چندان دور که بخش گسترده‌ای از اقلیم ایران دارای زمستان‌های سرد و یخبندان و پر برف بود ، یک‌پای ثابت دورهمی شب یلدا و چله نشینی، کرسی بود که میهمان‌های شب چله برای در امان ماندن از گزند سرما دور آن می‌نشستند و گپ‌وگفت و قصه‌گویی و حافظ‌خوانی هم در چنین محیطی گل می انداخت و گرم می‌شد. اما در زمان ما که بجرات می‌توان گفت، حتی در سردترین نقطه کشور هم بندرت می‌توان در خانه ای وسیله گرمایشی بنام کرسی پیدا کرد، نمی‌شود انتظار داشت که برای دورهمی شب یلدا و برگزاری شکل واقعی این آیین کهن حتما کرسی هم باشد، اگرچه در بیشتر تابلو‎های نقاشی و تصویرسازی‌ها از آیین شب‌یلدا توسط هنرمندان خوش‌ذوق، کرسی هم زینت‌بخش محفل شب یلدا است و چراغ گرد سوز و سماور ذغالی و ظروف قدیمی و خوشرنگ و لعاب با انواع شوچره‌های خوشمزه روی کرسی جلوه‌گری می‌کند.  

به‌طور کلی زمانه عوض شده و امروزه محتوای زندگی مردم را باید در ظرف‌های جدید و مناسب وضع و حال امروزی دید و تماشا کرد. شاید دیگر در میهمانی‌ها و دورهمی‌های شب یلدا خبری هم از شاهنامه خوانی و قصه حسین کرد شیستری نباشد و یا اصلا، شاهنامه خوان و قصه گویش نباشد و کمتر پدر بزرگی هم نامی از حسین کرد شبستری شنیده باشد، اما هنوز هم این دلخوشی‌ و حس شیرین در بین بیشترین خانواده‌های ایرانی وجود دارد که شب اول زمستان برنام یلدا و شب چله مکث می‌کنند، هنوز هم بیشترین خانواده‌های ایرانی که گرفتاری خاصی نداشته باشند و درگیر بیماری ، بیمارستان و نداری نباشند، شب چله را سراغ چند فامیل و بزرگترهای خود برای میهمانی شب یلدا جویا می‌شوند و می‌شود خیلی از همشهریان و همسایگان کوچه و محل را مشاهده کرد که شب یلدا با کیسه‌های پر از میوه و هندوانه و انار به‌ خانه‌های خود می‌روند. این به حسن وجود شب‌ یلدا و اسم و رسم پر آوازه و خاطره انگیز این شب بیاد ماندنی است که چند فامیل و آشنای دور و نزدیک که ممکن است چند ماه فرصت دیدار یکدیگر را نداشته باشند، در طولانی ترین شب سال دور هم جمع شوند و در این فرصت از حال و روز هم با خبر شوند و چه بسا گره‌ای هم از مشکلات هم باز کنند .

این شب یلدا، آن یلدایی نیست که نیاکان ما داشتند و به برگزاری و پایبندی به آن اهتمام می‌کردند، اما همین رنگ و بوی مختصر یلدایی هم کافی است که به بهانه آن لحظاتی را از بار خستگی و دغدغه کارهای دشوار روزمره فارغ شد و به یلدا متوسل گردید.‌ تمام آداب و سنن ناب ایرانی یک وجه مشترک دارند و زیبایی و ماندگاری هایشان به خاطر این است که حداقل یک شب و چند روزی را مثل عید نوروز فامیل و دوست و آشنا را بیاد هم می‌اندازند و همبستگی ایجاد می‌کنند.