■ كشاورزان نهاوند به بحران آب دامن مي‌زنند
نهاوند- ميترا عباسي- خبرنگار همدان‌پيام: طبق اندازه‌گيري‌های كارشناسان آب منطقه‌اي نهاوند، از 2 ايستگاه سنجش بارندگي، از پاييز 94 تاكنون 80 درصد افزايش بارندگي در نهاوند ثبت شده است.
گمان مي‌رفت اين ميزان افزايش بارندگي و به خصوص بارش‌هاي اخير كه چيزي حدود 156 ميليمتر بود، بتواند تا حدودي سطح آب سفره‌هاي زيرزميني را بالا بياورد؛ اما گويا كماكان وضعيت كم‌آبي در حد هشدار است و بحران آب همچنان نگران‌كننده به نظر مي‌رسد.
در اين ميان كشاورزان هم از جمله قشرهایی هستند كه در عين حال كه نگران وضعيت بحراني آب هستند؛ اما ناخودآگاه به اين بحران دامن مي‌زنند.
مدير آب منطقه‌اي شهرستان نهاوند معتقد است در كنار شرايط جوي و خشكسالي‌هايي كه چند سال گذشته گريبانگير استان و فراتر از آن كشور شده است، اضافه برداشت از چاه‌هاي عميق مجاز و حفر چاه‌هاي عميق غيرمجاز بود كه وضعيت را حادتر كرده است. البته آرش كوليوند در ادامه از مسدود و پلمپ كردن 66 حلقه چاه عميق غيرمجاز در سال 94 و برنامه نصب كنتور هوشمند بر چاه‌هاي عميق مجاز خبر داده است كه در عين حال كه اين اقدامات بي‌شك و كنترل و مديريت بحران آب مؤثر خواهد بود، اما بايد توجه داشت كه تاكنون كشاورزان با اينگونه بي‌توجهي‌ها به منابع آب چه ضربه مهلكي وارد آورند.
اين البته همه قضيه نيست و در مقابل مديريت جهاد كشاورزي شهرستان نهاوند هم با تأييد اينكه برخي اقدامات نادرست كشاورزان بر بحران آب تأثير منفي دارند، گفت: كشت محصولات پرآب‌بر، به‌رغم توصيه‌هايي كه به كشاورزان مي‌شود، بر روند بحران آب تأثير مستقيم دارد.
احمد باقري افزود: امسال تلاش شد كشت‌هاي پرآب‌بر را تا حد مقدور كاهش دهيم و تا كنون هم 20 درصد سطح زير كشت چغندرقند را به عنوان يكي از محصولات پرآب‌بر كاهش داده‌ايم و سطح زير كشت را از 3 هزار و 500 هكتار به 3 هزار هكتار رسانده‌ايم.
اما ما اهرم اجرايي نداريم و تنها مي‌توانيم اطلاع‌رساني و توصيه كنيم، متأسفانه كشاورزان توجه چنداني ندارند و در حال حاضر به‌رغم اين اطلاع‌رساني‌ها برخي كشاورزان به كشت صيفي‌جات در اراضي ملاير اقدام كرده‌اند كه با توجه به اينكه بحران آب مربوط به همه استان است و نه تنها نهاوند، اين اقدام، اقدامي منفي و نادرست به نظر مي‌رسد.
وی در ادامه يكي از سياست‌هاي جهادكشاورزي را كاهش كشت‌هاي پرآب‌بر و افزايش كشت‌هاي كم‌آب‌بر عنوان كرد و گفت: در اين خصوص سطح زير كشت گلخانه‌ها را به دليل مقرون به صرفه بودن در بحث مصرف آب از 6 هزار هكتار به 30 هزار هكتار افزايش داده‌ايم و تسهيلات خوبي نيز به كشاورزاني كه اقدام به كشت گلخانه‌اي كنند، پرداخت مي‌شود.
اما متأسفانه كشاورزان در كاهش سطح زير كشت برخي كشت‌هاي پرآب‌بر همكاري نمي‌كنند و علت آن اين است كه برخي كشت‌ها، به لحاظ اقتصادي به‌صرفه‌تر است و همن مسأله باعث مي‌شود همچنان به كاشت اينگونه كشت‌ها مبادرت مي‌ورزند. از جمله صيفي‌جات، چغندرقند و... .
البته جهادكشاورزي همه تلاش خود را براي كاهش اين نوع محصولات به كار گرفته است.
به هر حال سال گذشته چغندرقند يكي از محصولاتي بود كه 3 هزار و 500 هكتار از اراضي نهاوند را زير كشت برد و اين در شرايطي بود كه كارشناسان معتقدند چغندرقند يكي از پرآب‌برترين محصولات كشاورزي است، اما بهره‌برداران در كشت اين محصول سال گذشته با مشكلات زيادي مواجه شدند و هنوز هم 70 درصد چغندركاران نهاوند مطالبات خود را دريافت نكرده‌اند كه با اين وضعيت پيش‌بيني مي‌شد رغبت براي كشت اين محصول كمتر شود اما امسال به‌رغم اين مشكلات بهره‌برداران باز هم 3 هزار هكتار از اراضي را زير كشت چغندرقند برده‌اند.
يكي از اين بهره‌برداران در اين‌باره گفت: سال گذشته هم به دليل ظرفيت پايين كارخانه‌های قند و هم مطالباتي كه هنوز وصول نشده است سال سختي بود اما مسئولان انتظار دارند ما كشت كلزا را جايگزين اين محصول كنيم اما مسئولان توجهي ندارند كه قيمت تضميني پايين كلزا، واقعاً براي كشاورزي به‌صرفه نيست و اگر قرار است اين اتفاق بيفتد، بايد مسئولان قيمت‌ها را اصلاح كنند.
يك كارشناس كشاورزي با تأييد صحبت‌هاي اين بهره‌بردار مي‌گويد: اگر قيمت محصولات به نحوي باشد كه براي كشاورز سوددهي داشته باشد، به طور قطع در چنين شرايطي به كشت چنين محصولات پرآب‌بري مبادرت نمي‌كند.
وي ادامه داد: اگر قرار است الگوي كشت اصلاح شود، ترويج كشاورزي بايد وارد عمل شود و يك برنامه منسجم از ميزان توليد محصولات شهرستان، ميزان مصرف محصولات، بازارهاي هدف محصولات كشاورزي داشته باشد و به كشاورزان اطلاع‌رساني كند تا كشاورز بداند محصولي كه توليد مي‌كند، در چه جايگاهي قرار دارد.
البته اين برنامه بايد به صورت مطلوب مديريت شود تا اگر ميزان مصرف محصولي بالاست همه بهره‌برداران به كشت آن يك محصول اقدام نكنند كه اقتصاد تك‌محصولي شود، بلكه به طور متفاوت كشت محصولات مختلف را با توجه به ميزان مصرف در همه اراضي شهرستان بپراكنند تا هميشه همه محصولات را به اندازه ميزان مصرف توليد كنند و هيچ بهره‌برداري متضرر نشود؛ از طرفي همه كشاورزان به كشت يك محصول مبادرت نكنند.
اين كارشناس كشاورزي مي‌گويد: يكي ديگر از راهكارها براي كنترل وضعيت فعلي، ارائه تسهيلات به كشاورزان در خصوص كشت‌هاي كم‌آب‌بر و نيز تلاش براي ثبت قيمت منطقي محصولات است و مسئولان بايد واقف باشند وقتي قيمت تضميني كلزا كمتر از هزينه‌اي است كه براي كشت اين محصول هزينه شده است، به طور قطع انگيزه براي كشت اين محصول كم مي‌شود.
بنابراين نبايد مسئولان بدون برنامه‌ريزي منسجم صرفاً به كاهش كشت محصولات پرآب‌بر تأكيد و توصيه كنند؛ بلكه بايد در مقابل، برنامه‌هاي مطلوب و اهرم‌هاي تشويقي هم براي توسعه كشت‌هاي كم‌آب‌بر داشته باشند.
برخي كشت‌هاي پرآب‌بر
محصول ميزان آب مصرفي
يك كيلوگرم خيار 200 ليتر
يك كيلوگرم هندوانه 500 ليتر
يك عدد گوجه 70 گرمي 13 ليتر
چغندرقند در طول دوره رشد 7300 تا 13600 متر مكعب در هكتار
