شهر كبودراهنگ با 520 هكتار محدوده شهري و 22 هزار نفر جمعيت از جمله شهرهايي است كه همواره به دليل مشكلات اقتصادي فرهنگي، وجود بافت‌هاي فرسوده و سكونتگاه‌هاي غيررسمي، مهاجرپذير بودن، وجود مناطق محروم و... با توزيع نامتوازن و نامساوي خدمات شهري، بهداشتي، رفاهي، فرهنگي و اقتصادي و... همراه بوده است.
در این میان قسمت‌ها و نقاطي از شهر با تجمع امكانات، تجهيزات و پيشرفت همراه است ونقاطي نيز عاري و خالي از هر نوع امكاناتي كه بتوان اين نقاط را قسمتي از شهر خواند، بوده است. طي 3 سال اخير شهر با تغييرات ملموس در زيرساخت‌ها، سيما و منظر شهري، مبلمان، فضاي سبز و... در ميادين و خيابان‌هاي اصلي و برخي نقاط تازه‌تأسيس (شهرك‌ها) همراه بوده است ولي با تمام اينها با وجود اینکه 60 سال از قدمت شهرداری می گذرد با نقاط و محدوده‌هاي فاقد امكانات و خدمات شهري مواجه است. كوچه‌ها و خيابان‌هاي كم‌عرض، سكونتگاه‌هاي روستانما و كاهگلي، سكونتگاه‌هاي غيررسمي، بافت‌هاي فرسوده و... همواره با مسائل و پيچيدگي‌هاي اجتماعي، فرهنگي و امنيتي همراه است به طوري كه در سفرهاي استاني و شهرستاني مسئولان كشوري علي لاريجاني به عنوان رئيس مجلس، عبدالناصر همتي رئيس سابق بانك ملي ايران، پروانه معصومي بازيگر معروف سينما، محمدناصر نيكبخت استاندار كنوني همدان و... به كبودراهنگ سيما و ظاهر و مبلمان اين شهر جلوه‌اي از منطقه‌اي محروم و فاقد امكانات شهري و در واقع يك روستاي بزرگ به نمايش گذاشته و آنان كبودراهنگ را روستايي خواندند كه نياز به توجه مستمر و عميق مسئولان دارد.
روستاييان غافل از وجود امكانات به اين مناطق مي‌آيند
3 محله گُلك، ملك قلعه وسازم از نقاط و محله‌هايي هستند كه در شهر كبودراهنگ از امكانات رفاهي، اجتماعي و فرهنگي، خدماتي و بهداشتي كمتري برخوردارند و اين مناطق جزو مناطق محروم شهر به حساب مي‌آيند که از طرفي هم جزو بافت فرسوده شهري محسوب مي‌شوند.
يكي از ساكنان اين محلات مي‌گويد: مناطق كم‌برخوردار از امكانات شهري در كبودراهنگ زياد است و امكانات بهداشتي، خدماتي شهرداري، حتي امكانات آموزشي و فضاي سبز و... در اين مناطق كمتر به چشم مي‌خورند از طرفي هم در تفكيك شهرداري اين مناطق از قيمت پايين برخوردارند و فرصت است براي روستايياني كه از زندگي روستايي خود خسته شده‌اند و تمايل به زندگي شهري و بهره‌مندي از امكانات بيشتري دارند به علت قيمت مناسب اين مناطق غافل از نبودن امكانات به اين مناطق مهاجرت كرده و با خود فرهنگ‌ها، آداب و رسوم و تفكرات و ايده‌هايي به شهر مي‌آورند كه با زندگي مدرن شهري مغايرت دارد در نتيجه اين مناطق علاوه بر نداشتن امكانات آب با مشكلات فرهنگي و اجتماعي زيادي همراه است.
شهركهاي نوساز كانون توجه مسئولانند
با افزايش جمعيت و تمايل به ويلانشيني محدوده‌هاي شهرها نيز در حال گسترش است كه شهر كبودراهنگ نيز از اين قافله عقب نمانده است و هر روز شاهد احداث شهركهاي جديد با پوست مدرن براي شهر هستيم كه اين شهرك‌ها اغلب در نقاطي با طرح تفكيكي شهري و سند ثبتي احداث مي‌شوند و اكثر كارمندان، مديران، دولتمردان و خواص شهر در اين مناطق سكني دارند و حضور اين افراد امكانات شهري را به اين مناطق مي‌كشد. ارائه خدمات روزمره بهداشتي و شهري و محيطي، مبلمان، ساختمان‌هاي مدرن و زيبا، فضاهاي سبز و محل بازي كودكان در اين مناطق بيشتر از ساير مناطق است و اين محدوده‌ها و شهرك‌ها كانون توجه مسئولانند؛ چراكه ساكنان اين محدوده‌ها از قشر خاص جامعه بوده و آشنا به حقوق شهروندي و امكانات شهري می باشند. این افراد نيازهاي خود را همواره از مسئولان مطالبه كرده، امكانات و توجه را به اين نقاط مي‌كشند که توجه مسئولان به اين مناطق اختلاف طبقاتي در خدمات‌گيري را گسترش مي‌دهد و مناطق محروم و بافت‌هاي فرسوده و حاشيه‌هاي شهر روز به روز از امكانات محدودتري برخوردار مي‌شوند.
بيش از 50 درصد مردم كبودراهنگ در مناطق محروم شهري ساكنند
به گفته يكي از كارشناسان شهرسازي كبودراهنگ از 520 هكتار محدوده شهري كبودراهنگ بيش از 94 هكتار آن در بافت فرسوده قرار دارد و بافت‌هاي فرسوده در مناطق حاشيه‌اي، مناطق قديمي و مركز شهر قرار دارند كه به علت‌هاي مختلف از امكانات و تجهيزات كمتري برخوردارند و به نوعي محروم از خدمات شهري مناسب هستند.
اين مناطق بيش از 12 هزار نفر جمعيت را در خود جاي داده‌اند. اين در حالي است كه شهر 520 هكتاري كبودراهنگ كمتر از 22 هزار نفر جمعيت دارد و به راحتي مي‌توان نتخمين زد که نصف مردم شهر كبودراهنگ يعني 50 درصد مردم در اين مناطق محروم و بافت فرسوده ساكنند و از دسترسي به امكانات شهري مناسب و متوازن محروم مانده‌اند.
به گفته علي صفي‌نيا فلاح با توجه به مساحت و جمعيت بافت فرسوده شهر اگر در تراكم ناخالص جمعيت در كل شهر 42 نفر در هر هكتار باشد در بافت فرسوده شهري كبودراهنگ اين رقم به 120 نفر در هكتار مي‌رسد كه 85/2 برابر رقم متناظر خواهد بود.
وي به استناد به مدارك موجود براي بافت فرسوده عنوان مي‌كند: محدوده بافت فرسوده شهر كبودراهنگ بر اساس 2 سند فرادستي تصويب شده است كه يك بر اساس مصوبه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران كه در اين سند مساحتي بالغ بر 97 هكتار را دربر مي‌گيرد.
و سند دوم 2 طرح جامع شهري 1386 است كه در اين سند بافت فرسوده شهر مساحتي بالغ بر 88 هكتار است.
وي با اشاره به شاخصه‌هاي مناطق فرسوده و محروم گفت: ناپايداري ريزدانگي و نفوذناپذيري از شاخصه‌ها و ويژگي‌هاي بافت‌هاي فرسوده است كه متأسفانه بافت‌هاي فرسوده شهر كبودراهنگ تركيبي از 3 شاخص را دارند.
صفي‌نيا فلاح قديمي و بي‌دوام بودن ساختمان‌ها، كمبود خدمات اجتماعي شهري (خدمات آموزشي و درماني)، كمبود تسهيلات و خدمات اجتماعي رفاهي (تفريحگاه و پارك و فضاي سبز)، وجود آلودگي‌هاي زيست‌محيطي بر اثر انباشته شدن زباله، ورد فاضلاب به معابر و ناكارآمدي شبكه معابر از جمله مهمترين مسائل و مشكلات عمده در توسعه محدوده بافت فرسوده شهر كبودراهنگ دانست و گفت: استفاده از نهادهاي مردمي در محلات جهت بازسازي، نوسازي و بهسازي بافت‌ها، ايجاد دفاتر نوسازي در هر محله، جذب سرمايه‌گذاران بخش خصوصي براي سرمايه‌گذاري در اين مناطق، تملك فضاهاي خالي از سكنه وايجاد فضاي سبز و تنفس محله توسط شهرداري‌ها و ارگان‌هاي خدمات‌رسان، دخيل كردن نهادها، سازمان‌هاي دولتي، خصوصي و عمومي در بهسازي اين مناطق از جمله راهكارهاي مقابله و پيشگيري از گسترش و توسعه اين بافت‌ها و كاهش مناطق محروم و كم‌برخوردار از امكانات شهري مي‌باشد.
با روي كار آمدن دولت يازدهم طرح‌هاي محدوده بافت فرسوده به ستاد بازآفريني پايدار شهري تغيير ماهيت داد كه در اين ستاد محدوده‌هاي بيشتري از جمله سكونتگاه‌هاي غيررسمي، حاشيه‌ها و روستاهاي حاشيه شهرها نيز به بافت فرسوده شهرها اضافه شدند كه روح‌ا... رستمي، مسئول ستاد بازآفريني پايدار شهري نيز در گفت‌وگو با همدان‌پيام در اين خصوص تشريح كرد.
وقفي بودن اراضي جذب تسهيلات بازآفرين را ناممكن مي‌كند
ستاد بازآفريني پايدار شهري كبودراهنگ به عنوان يك ستاد شهرستاني متشكل از حدود 30 نهاد اداري و اجرايي و نيز شهرداران گل‌تپه و شيرين‌سو با رياست فرماندار و دبيري شهردار كبودراهنگ در 2 سال گذشته تشكيل گرديده است. دبيرخانه مركزي در شهرداري كبودراهنگ مستقر مي‌باشد. تاكنون حدود 8 جلسه شهرستاني و نيز 3 كميته فني و تخصصي ستاد تشكيل شده كه مصوبات آن در قالب مصوبات لازم‌الاجرا به نهادهاي عضو شهرستاني ابلاغ مي‌گردد. در ستاد بازآفريني پايدار شهري كبودراهنگ، محدوده‌هاي هدف احيا، نوسازي و بهسازي و بازآفريني شهر در 5 گونه‌بندي كه شامل بافت تاريخي شهرها، پهنه‌هاي نابسامان مياني شهرها، پهنه‌هاي شهري با پيشينه روستايي، پهنه سكونتگاه‌هاي غيررسمي و پهنه‌هاي ناهمگون مي‌باشد و به عنوان «محدوده هاي هدف بازآفريني» از آن نام برده مي‌شود.
بر اساس مصوبات پيشين ستاد مقرر گرديده است كه جهت احيا، نوسازي و بهسازي اين محدوده حداقل 30 درصد اعتبارات دستگاه‌هاي اجرايي و اداري در اين محدوده‌ها تخصيص و هزينه گردد. همچنين براي اين منظور بسته‌هاي حمايتي وتشويقي در قالب تسهيلات 30 ميليون توماني به بناهاي فرسوده در اين محدوده اختصاص يافته است كه متأسفانه به دليل مشكلات ناشي از وقفي بودن عمده اراضي شهري و عدم وجود اسناد ثبتي جهت ارائه به بانك عامل، همشهريان عزيز نتوانسته‌اند از اين تسهيلات استفاده مناسبي نمايند.
در برنامه‌هاي آتي ستاد همچنين بهسازي و احياي بازار سنتي شهر قرار دارد كه اميد است منجر به نتايج مناسبي براي رونق بازار شهر گردد. برنامه‌ريزي مناسب براي بهره‌برداري مناسب از بافت‌هاي تاريخي همچون حمام قديمي و سنتي شهر از ديگر برنامه‌هاي ستاد بازآفريني پايدار مي‌باشد.
