همدانپيام: اتوبوس در دومين ايستگاه توقف ميكند. دختر جواني با چكمههاي بلند، پالتويي كوتاه و آرايشي كه هيچ شباهتي با جوانان اصيل اين مرز و بوم ندارد سوار اتوبوس ميشود و به سختي خود را بين ازدحام افراد جاي ميدهد.
قيافهاش برايم آشناست. كمي فكر ميكنم و انگار يادم ميآيد كه او را كجا ديدهام.
ليلا دختري بود كه دوران دانشگاه را با او گذراندم. دلم ميخواهد پيشش بروم، اما شك و ترديدم مانع از اين كار ميشود. ليلايي كه من 3 سال پيش ميشناختم سر تا پا با امروز فرق ميكرد.
ليلاي 3 سال پيش، دختري بود كه متانتش بر نوع حجابش سايه افكنده بود به طوري كه هيچگاه بدون چادر در جمع حاضر نميشد.
اتوبوس در ايستگاه بعدي ميايستد، تعداد بسياري از مسافران پياده ميشوند. ليلا كه تازه چشمش به من افتاده است روي يك صندلي خالي مينشيند و با دست اشاره ميكند كه كنارش بنشينم.
لبخند هميشگي ليلا من را به دوران گذشته ميبرد. هنوز هم مثل گذشته شاد و سرزنده است. كمي كه صحبت ميكند ميبينم كه طرز تفكرش تفاوت چنداني با آن دوران ندارد. تنها چيزي كه برايم عجيب است نوع پوشش اوست.
ليلا از اتفاقات زندگياش ميگويد و من بدون هيچ توجهي مات و مبهوت به او نگاه ميكنم كه چطور در عرض اين چند سال اين قدر تغيير كرده است.
او كه ديگر متوجه نگاه متعجب من شده است از وضعيت جامعه ميگويد. از اينكه بسياري از مردم امروزي براي چادر ارزشي قائل نيستند و در بسياري از ادارات و مراكز با افراد چادري برخورد خوبي نميشود. از اينكه در اين دوره ارزشهاي ما به ضد ارزش تبديل شده و به جاي اينكه افراد بدحجاب شرم از حضور در جامعه داشته باشند، افراد باحجاب رغبت نميكنند به جامعه وارد شوند.
وقتي كه ليلا صحبت ميكند به راحتي ميتوانم در ذهنم مصداقهاي هر يك از جملههايش را پيدا كنم كه شايد تعداد بسياري از آنها به دليل كمتوجهي به مسأله امر به معروف و نهي از منكر باشد. با اينكه جايگاه ارزشمند و تأثيرگذار اين فريضه الهي بر كسي پوشيده نيست و با كمي تأمل ميتوان آثار مثبت اجراي آن را در جامعه مشاهده كرد، اما متأسفانه امروزه فرضيه امر به معروف و نهي از منكر مورد بيمهري بسياري از ما قرار گرفته و مهجور مانده است.
با نگاهي به فلسفه اين امر متوجه خواهيم شد كه انجام امر به معروف و نهي از منكر تنها مربوط به روزگار ما نيست؛ بكله در تمامي اعصار وجود داشته چنانكه فلسفه قيام عاشورا همين موضوع بوده است. همچنين اين فريضه منحصر به گروه و يا قشر خاصي نيست به طوري كه هر فرد مسلماني موظف است از اين فريضه به عنوان مهمترين و كاربرديترين ابزار نظارتي استفاده كند. در جامعه امروزي ما هنگامي كه بحث از امر به معروف و نهي از منكر ميشود، افراد تعاريف خوب و كاملي از اين موضوع ارائه ميدهند، اينكه امر به معروف به معني دستور دادن يا توصيه كردن از سوي فرد مسلمان به ديگران به انجام آنچه از نظر عقل و يا شرع اسلام خوب در نظر گرفته شده است و نهي از منكر به معناي دستور دادن يا توصيه كردن از سوي فرد مسلمان به ديگران به انجام آنچه از نظر عقل يا شرع اسلام بد در نظر گرفته شده است.
اما زماني كه به مرحله عمل ميرسيم ميبينيم كه توجه به اين امر تنها در حد حرف باقي مانده و جامه عمل به خود نپوشيده است. اين در حالي است كه مسلمان واقعي و متعهد هميشه به دنبال تحقق هنجارها، ارزشها و آرمانهاي ديني در جامعه است و سعي بر آن دارد تا آنچه كه باعث تضعيف اين موارد ميشود را از ميان بردارد. بر همين اساس براي تحقق معروفها و خوبيها ميكوشد و براي از بين بردن منكرات با جهاد زباني كار خود را آغاز ميكند و متناسب با شرايط موجود و رهنمودهاي اسلام، تا رسيدن به هدف پيش ميرود.
به طور قطع بقاي هر جامعه در گرو قانون و مجموعه قواعدي مشخص است كه هنجارهاي آن طبق همين قوانين و اصول تعريف ميشوند و جامعه اسلامي و ديني ما نيز از اين اصل مستثنا نيست و يكي از راههاي حفظ آن همين مسأله امر به معروف و نهي از منكر است.
متأسفانه در حال حاضر با اينكه بسياري از افراد نسبت به اهميت مسأله امر به معروف و نهي از منكر آگاه هستند، اما به دلايل مختلف مانند ترس از دست دادن جايگاه و مقام خود هيچگاه حاضر به اجراي اين فريضه الهي نميشوند.
در جامعه ما كم نيستند كساني كه به خاطر طرد شدن از طرف افرادي كه به اين اصل مهم بيتوجه هستند، بر روي بسياري از امر به معروفها و نهي از منكرها چشم ميپوشند و ترجيح ميدهند كه فردي خنثي، تنها نظارهگر باشند.
اسلام واقعي، پيروي واقعي ميخواهد. انسان شجاعي كه ميداند رزق و روزي او در دست خدا بوده و تنها خداست كه ميتواند مقام و جايگاه او را ارتقا دهد و بر همين اساس بدون ترس از هر چيزي در جهت اجراي فرامين الهي گام برميدارد.
البته با كمي تأمل ميتوان دريافت كه اگر به اين فريضه الهي به عنوان تكليفي عمومي نگاه شود و آن را وظيفه تمامي افراد جامعه بدانيم، ديگر جاي اينگونه نگرانيها وجود ندارد؛ چراكه هيچ يك از اعضاي اين جامعه اجازه نخواهند داد تا ديگران مانع از اجراي مسأله مهم امر به معروف و نهي از منكر شوند.
عمل به فريضه الهي امر به معروف و نهي از منكر از چنان اهميتي برخوردار است كه خداوند آن را از صفات ممتاز مؤمنان ميداند به طوري كه در آيه 71 سوره توبه ميفرمايد: «مردان و زنان با ايمان ولي و يار و ياور يكديگرند، امر به معروف و نهي از منكر ميكنند، نماز را بر پا ميدارند و زكات را ميپردازند و خدا و رسولش را اطاعت ميكنند.»
بنابراين ميطلبد تا به اين فريضه به صورت موضوعي كلي و گسترده نگريست و آن را محدود به يك فرد يا نهايت يك قشر خاصي ندانست؛ چراكه تخلف و كجروي يك فرد ميتواند جامعه را به انحطاط بكشاند و در مقابل نيز يك گام خير و مفيد ميتواند در پيشرفت جامعه مؤثر واقع شد.
در همين رابطه مديركل تبليغات اسلامي همدان فريضه امر به معروف و نهي از منكر را يكي از مهمترين اهداف قيام امام حسين (ع) دانست كه مبتني بر دستور صريح قرآن است.
حجتالاسلام احد آزاديخواه سلامت جامعه و پيشرفت اعتقادي جامعه اسلامي را مشروط به انجام اين فريضه دانست و گفت: اگر اين امر در مجراي خودش به جريان بيفتد، ميتواند در حوزههاي مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و… دخالت داشته باشد.
وي با تأكيد بر اينكه فريضه امر به معروف و نهي از منكر بايد جزو بستههاي فرهنگي مصرفي روزانه مردم مسلمان قرار گيرد، عنوان كرد: متأسفانه در حال حاضر اين امر در جامعه فعلي ما بسيار مورد بيمهري قرار گرفته است و تا زماني كه مردم به آن توجهي نداشته باشند جايگاه خود را پيدا نميكند؛ بنابراين طبق احاديث موجود، همه افراد بايد در احياي اين دو فريضه مشاركت داشته باشند و اقدام كنند.
حجتالاسلام آزاديخواه نهادينه نشدن حساسيت بيبديل اين فريضه در بين مردم را دليل بيتوجهي به آن دانست و خاطرنشان كرد: اگر مردم نسبت به آثار بيتوجهي به امر به معروف و نهي از منكر آگاه باشند همانند بسياري از مشكلات اجتماعي ديگر از جمله اعتياد، خشونت و نزاع خياباني به آن اهميت خواهند داد.
وي با بيان اينكه بين جامعه سالم و اجراي امر به معروف و نهي از منكر ارتباط تنگاتنگي وجود دارد، ادامه داد: لازم است افراد با تأثيرات شگرف اين فريضه مهم آشنا شوند.
