آزادی بیان و ابراز عقیده یکی از نشانه‌های توسعه‌یافتگی جوامع شناخته می‌شود. این الزام برای نهادهایی که قابلیت تولید دانش و تبادل نظریات را دارند دو چندان تلقی می‌شود که دانشگاه‌ها یکی از این محافل است.
در کشور ما از سال‌های گذشته کانون‌هایی تحت عنوان کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها به راه افتاده که البته هنوز در نقطه مطلوب خود نیست.
این وضعیت در استان همدان به نسبت پایین‌تر از سطح دانشگاه‌های کشور است؛ این را گزارش اخیر معاونت فرهنگی وزارت علوم حکایت می‌کند.
در این گزارش با ارائه تعریف مشخص از مفهوم کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه‌ها از آن به عنوان نشستی یاد شده که در آن به صورت آزاد، نظام‌مند، محترمانه، عقلانی، منطقی و شجاعانه، در باب موضوعی معین و از پیش اعلام شده، به اظهارنظر، پرسش و پاسخ عمیق، گفتگو، تبادل و تضارب آرا ، همراه با استدلال و ارائه مستندات پرداخته می‌شود».
در این گزارش اهداف برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه‌ها اینچنین آورده شده :«اهداف کرسی‌های آزاداندیشی شامل ایجاد محیط مطلوب برای بیان آزادانه و ناصحانه اندیشه‌ها در دانشگاه‌ها با توجه به تقویت مؤلفه‌های وحدت، امنیت ملی و ارزش‌های اسلامی، تضارب آرا و حاکم شدن فضای عقلانی و علمی با رعایت اخلاق اسلامی و منطق گفتگو، ایجاد فرصت قانونی، امن و عادلانه برای طرح آرا و تقویت روحیه حقیقت‌جویی، قانون‌گرایی، آزادگی، خوداتکایی فکری و رشد فرهنگ نقدپذیری در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تشویق دانشگاهیان به مطالعه و تفکر خلاق برای بصیرت‌افزایی و رفع ابهامات و پاسخگویی به شبهات گوناگون، ایجاد بستر علمی و فرهنگی مناسب برای تشویق و زمینه‌سازی فرایند تولید علم و نظریه‌پردازی می‌شود».
اما آنچه که با اهمیت‌تر است گزارشی است که از فراز و فرود دانشگاه‌های کشور در برگزاری این کرسی‌ها آورده شده است.
درصدر جدول دانشگاه‌های موفق در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نام دانشگاه فردوسی مشهد دیده می‌شود و جای تعجب آنکه هیچ کدام از دانشگاه‌های پایتخت در این ردیف قرار ندارند. هر چند که در ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها در این موضوع نباید فقط کمیت برپایی کرسی را در نظر گرفت اما در این گزارش دانشگاه ممتاز مشهد با برگزاری 112 کرسی آزاداندیشی در میان 113 دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی در کشور رتبه نخست را دارد.
طبق بررسی انجام شده توسط معاونت فرهنگی وزارت علوم نقطه مقابل دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه‌های گرمسار، مرکز آموزش عالی استهبان، مجتمع آموزش عالی گناباد، شهید مدرس لامرد، مرکز تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، معارف اسلامی قم و دانشگاه هنر شیراز هستند که تاکنون اقدام به برگزاری کرسی آزاداندیشی نکرده و ارزیابی صورت گرفته از این دانشگاه‌ها درجه "بسیار ضعیف" را نشان می‌دهد.
خبری از همدان در ردیف ممتازها نیست
پس از دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه یاسوج با برگزاری 98 کرسی، دانشگاه تبریز با 89، دانشگاه علامه طباطبایی با 76، دانشگاه الزهرا با 67، دانشگاه اصفهان با 65، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه اصفهان با 58، شهید چمران اهواز با 54، دانشگاه سمنان با 49، دانشگاه یزد با 44، دانشگاه شیراز با 42 و دانشگاه گیلان با 41 کرسی آزاداندیشی در صدر دانشگاه‌های کشور قرار داشته و ارزیابی صورت گرفته نشان از "موفقیت" این دانشگاه‌ها در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی دارد.
بر اساس این گزارش، دانشگاه لرستان با 38، دانشگاه تهران با 37، دانشگاه‌های ارومیه با 35، دانشگاه بیرجند با 34، دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی با 33، پردیس فارابی دانشگاه تهران با 32، دانشگاه‌های حکیم سبزواری و ایلام با 30 کرسی در رده‌های پایین‌تر قرار گرفته و ارزیابی صورت گرفته از برگزاری کرسی در این دانشگاه‌ها "متوسط" است.
تا اینجای رده‌بندی دانشگاه‌ها در برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نامی از هیچ کدام از دانشگاه‌های استان دیده نمی‌شود و این برخلاف ادعاهایی است که در سالیان گذشته از سوی دانشگاه‌های استان مخصوصاً دانشگاه پیام‌نور در برگزاری موفق و مطلوب کرسی‌های آزاداندیشی شده است.
همدان در ردیف استان‌های ضعیف در برپایی کرسی‌های آزاد اندیشی پس از رده متوسط معاونت فرهنگی وزارت علوم نام دانشگاه‌هایی را آورده که در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در کشور رتبه ضعیف را کسب کرده‌اند.
در این ردیف به همراه دانشگاه‌های خلیج فارس، علم و صنعت ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان، زابل، خوارزمی، بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین، اراک، سیستان و بلوچستان، صنعتی سهند تبریز و مازندران نام دانشگاه ممتاز استان یعنی بوعلی‌سینا هم با برگزاری تنها29 کرسی آزاداندیشی دیده می‌شود تا در رده آخر فهرست دانشگاه‌های ضعیف قرار بگیرد.
استان همدان اما در ردیف دانشگاه‌های بسیار ضعیف در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی هم دو نماینده دارد.
دانشگاه تازه تأسیس سید جمال‌الدین اسدآبادی با برپایی 8 کرسی و صنعتی همدان با برپایی 7 کرسی در ردیف انتهایی دانشگاه‌های بسیار ضعیف در این موضوع دیده می‌شوند.
عملکرد ضعیف و پایین‌تر از آن دانشگاه‌های استان در برپایی کرسی‌های آزاداندیشی در حالی است که ناظران و صاحب نظران سیاسی یکی از علل توسعه نیافتن همدان در سالیان اخیر را ضعف فضای گفت وگو و تبادل نظر و تک‌صدایی چشمگیر در محافل علمی و کانون‌های تاثیرگذار می‌دانند.
در آستانه انتخابات پرشور و حرارت مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری گزارش معاونت فرهنگی وزارت علوم از میزان اهتمام دانشگاه‌های استان به کرسی‌های آزاداندیشی و وضعیت نامطلوب آن، چاره‌اندیشی برای برگزاری هر چه بیشتر و بهتر مناظرات و نشست‌های انتخاباتی ضروری است. با این دانشگاه‌ها توسعه سیاسی استان ناامیدکننده می‌نماید.
