همایش قنات‌ها فرصتی برای ارائه وضعیت استان در حوزه منابع شد

چراغ کم‌آبی در همدان همچنان روشن است

■ در روستاها آب از آب تکان نخورده و همچنان با تانکر آبرسانی می‌شود
  «‌بحران آب هنوز از همدان رخت برنبسته است»؛ این درشت‌ترین پیامی بود که دیروز در یازدهمین همایش کمیته فنی قنوات کشور که در جهادکشاورزی استان برگزار شد، دریافت می‌شد. در این همایش آماری از وضعیت منابع آبی استان ارائه شدکه رنگ نارنجی بحران را بیشتر بر تن دشت‌های همدان می‌افکند. همدان چند سالی می‌شود که در نقشه منابع آبی کشور جزو چراغ روشن‌ها شده و زنگ خطر کم‌آبیش به صدا در آمده است. اما پس بارندگی امسال چه بود؟! بارندگی‌هایی که از اواخر فروردین آغاز و حتی تا اواخر اردیبهشت ماه نیز ادامه پیدا کرد تا سدهای استان پس از چند سال حسرت با سریز مواجه شوند و به گفته مدیرکل آب منطقه‌ای استان تا سال 96 خیالی از بابت تأمین آب شرب مردم همدان وجود نداشته باشد. حتی موتور چا‌ه‌های دشت بهار هم خاموش شدند تا اکباتان جوابگوی نیاز مردم باشد.
با همه اینها اما هنوز چراغ خطر کم‌آبی همدان روشن است. این را می‌شود از میزان حیرت‌آور چاه‌های غیرمجاز در استان و فرونشست دشت‌های حاصلخیز استان در سال‌های اخیر متوجه شد. وضعیتی که روز گذشته در همایش کمیته فنی قنات کشور از استان ارائه شد نشان داد که هنوز کم آبی دغدغه است و نباید به خیال 2 ماه بارندگی کم‌سابقه بالشت نرم زیر سر گذاشت و با دست‌و‌دل‌بازانه مصرف کرد. چه اینکه با وجود این بارندگی‌ها هنوز اعلام می‌شود که وضعیت کم‌آبی روستاها آب از آب تکان نخورده و همچنان چندین روستا با تانکر آبرسانی می‌شود.
5 هزار چاه غیرمجاز در استان
مهمترین آمار و صورت وضعیت را در همایش کمیته فنی قنات‌های کشور از زبان رئيس اداره مهندسی زارعی سازمان جهادکشاورزی شنیده شد که گفت: در همدان 5 هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد. برابر آخرین آماری که عزالدین مدیرکل آب منطقه‌ای استان داده از ابتدای طرح هزار و 500 چاه غیرمجاز در استان مسدود شده‌اند.
رئیس اداره مهندسی زراعی سازمان جهاد کشاورزی همدان گفته که «در استان همدان هم اکنون 17 هزار حلقه چاه در بخش کشاورزی داریم که از این تعداد 5 هزار حلقه چاه آن غیر‌مجاز است». اگر رقم را از عدد 5 هزار چاه غیرمجاز کم کنیم هنوز 3 هزار و 500 حلقه چاه وجود دارند که در استان منابع زیرزمینی را ناعادلانه و بی‌حساب مصرف می‌کنند.سید اسماعیل موسوی، در خصوص تعداد قنوات موجود در استان ادامه داد: 3 هزار و 299 رشته قنات در 8 شهرستان همدان با 2 هزار و 877 دهنه چشمه موجود است که از این تعداد 2 هزار و 477 رشته قنات عمومی یعنی بیش از 80 درصد و 823 قنات خصوصی است.
وی در خصوص افت دشت‌های استان بیان کرد: در طول دوره آماری توسط کارشناسان جهادکشاورزی دشت کبودراهنگ بیش از 40 متر افت آب زیرزمینی داشته که در هر سال بالغ بر 5/1 متر است.
موسوی افزود: از سال 70 تا مهرماه 93 نیز در دشت‌های همدان و بهار در هر سال بیش از 20 متر افت داشته‌ایم که این آمار در رزن 22 متر و در ملایر 24 متر بوده است.
وی همچنین گفته که 90 درصد منابع آبی استان همدان در بخش کشاورزی، 7 درصد در بخش شرب و مابقی در حوزه صنعت مصرف می‌شود.
 در روستاها آب از آب تکان نخورده!
گفته‌های مدیرکل آب‌وفاضلاب روستایی استان اما تکمیل‌کننده و مؤید گفته‌های رئیس اداره مهندسی زراعی سازمان جهادکشاورزی استان در مورد کمرنگ شدن چراغ قرمز کم‌آبی در همدان است.
مدیرعامل آب‌وفاضلاب روستایی همدان می‌گوید:‌ 225 روستای همدان در تابستان سالجاری با تنش آبی مواجه است.
به گفته مصطفی هاشمی هم‌اکنون میزان مصرف آب در این روستاها با میزان آب تولیدی برابر است که با گرمتر شدن هوا و افزایش مصرف این روستاها با کمبود آب مواجه خواهند شد.
وی اضافه کرده که برای رفع نیاز آب این روستاها 29 مجتمع تعریف شده است که ساخت آنها در گروی تأمین اعتبارات لازم است. مدیرعامل آب‌وفاضلاب روستایی همدان همچنین گفته:‌ هم‌اکنون 19 روستای استان همدان با تانکر آبرسانی می‌شوند و 10 تانکر نیز برای آبرسانی به روستاهای مواجه با مشکل آبی در تابستان سالجاری در نظر گرفته شده است. وی بیان کرد: به غیر از این تانکرها در صورت نیاز از توان بخش خصوصی نیز استفاده خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب روستایی همدان افزود: روستاهای شهرستان فامنین بیشترین مشکل کم‌آبی را در استان داشته و بیشترین روستاهایی که نیاز به آبرسانی سیار دارند در این شهرستان قرار داشته و جمعیت زیر 50 خانوار دارند.
هاشمی افزود: بر خلاف وجود بارندگی‌های خوب در سالجاری وضعیت کم‌آبی در روستاها تغییر چندانی نسبت به سال گذشته نداشته است اما برخی روستاها که با تانکر آبرسانی می‌شدند با اصلاح وضعیت از جمله حفر چاه و تجهیز چاه مشکل چندانی نخواهند داشت.
 احیای 500 قنات در همدان
اما قنات‌ها شبکه‌های سنتی آبرسانی در ایران بوده‌اند که با پدید آمدن شیوه‌های جدید زندگی رنگ و رو باخته‌اند اما اینک مسئولان و تصمیم‌گیران بخش آب در کشور به فکر احیای آن افتاده و از اهمیت آن می‌گویند.
مدیرکل دفتر آب و خاک وزارت جهادکشاورزی گفت: ۳۰۰ هزار کیلومتر قنات در کشور وجود داشته و سه پنجم قنات‌های جهان در ایران است.
رضا سرافرازی بیان کرد: در چند سال گذشته به سبب شرایط اقلیمی وضعیت منابع آبی افق روشن نداشت ولی امسال در غرب کشور وضعیت بارندگی بهبود یافت که امیدها را زنده کرد.
در این همایش رئیس سازمان جهاد کشاورزی همدان هم از احیاي ۵۰۰ رشته قنات در همدان خبر داد و گفت: ۱۲۴ هزار هکتار از اراضی همدان به سیستم آبیاری نوین مجهز شد. منصور رضوانی جلال افزود: استان همدان از دیرباز یکی از قطب‌های کشاورزی بوده و با وجود اینکه وسعت کوچکی نسبت به سایر استان‌های کشور دارد 5/4 درصد محصولات کشاورزی کشور در این استان تولید می‌شود.
وی با بیان اینکه باید اعتبارات لازم برای احیای قنوات در نظر گرفته شود، بیان کرد: احیای قنوات نیازمند همت و همکاری بیشتری است که با تشکیل تعاونی آب‌بران تلاش شده تا این امر محقق شود.
رضوانی‌جلال با اشاره به اینکه احیا، نگهداری و بهره‌برداری قنوات را می‌توان به تشکل‌ها واگذار کرد، گفت: احیای قنوات سرعت مناسبی نداشته و باید تلاش شود تا ضمن فعالیت بیشتر، رویکرد در استفاده از قنوات تغییر کند.
 بارش‌های اخیر بحران آب همدان را برطرف نکرده است
مدیرکل بحران استانداری همدان هم با بیان اینکه مشارکت مردمی در احیای قنوات به کار گرفته شود، افزود: ۱۰۰ میلیون مترمکعب از منابع آبی همدان از طریق قنوات تأمین می‌شود.
علیمردان طالبی با اشاره به اینکه نگرش نسبت به قنات با آن چیزی که قبلاً بوده باید تغییر ایجاد شود و وضعیت منابع آبی مطلوب نیست، بیان کرد: وضعیت منابع آبی کشور و استان همدان مطلوب نیست و بارندگی مناسب امسال نباید دیدگاه‌ها را در این زمینه تغییر دهد.