شیوه‌های دم دستی راه حل نیست

جامعه مطالبه‌گر آموزش می‌خواهد

در موضوع مبارزه با فساد و تخلفات اداری به واسطه گستردگی دایره جامعه هدف، حساسیت و اهمیت آن که برگرفته از نظامات حاکمیتی است از ابتدای شکل‌گیری جوامع توسعه‌یافته مد نظر قانون‌گذاران و تصمیم‌گیران بوده است.تا به جایی که دیده می‌شود در کشورهای صنعتی با گردش اعتباری فراوان، بالاترین مدیران را به دلیل اخذ رشوه‌های اندک بلکه پایین‌تر از آن تأثیرگذاری ناصلاح در روند واگذاری امتیازات تا آستانه استعفا، استیضاح و محاکمه پیش می‌برند و در این میان آنچه مهم است اطمینان‌بخشی به جامعه مردم‌سالار در اجرای قانون و استیفای حقوق عمومی فارغ از مصلحت‌جویی‌ها و تعارفات رایجی است که در جوامع در حال توسعه دیده می‌شود.
در کشور ما اگرچه اراده قانون‌گذاران بر اهتمام جدی روی موضوع مبارزه با فساد اداری و تخلفات مدیران است اما روند گذشته نشان داده که با وجود تعدد دستگاه‌های نظارتی آفاتی از قبیل ترجیح روابط بر ضوابط، ملاحظه کاری و تعارف در برخوردها و دست آخر کار دیرهنگام نظارتی عزم برخورد با فساد اداری را کند و جامعه را نسبت به آن دلسرد کرده است. وقتی که هر روز خوانندگان روزنامه‌ها انتظار کشف و رونمایی از تخلفات جدیدی در دستگاه‌ها دارند و وقتی از برخورد با متخلفان نه تنها اغماض می‌شود بلکه حتی در عنوان نام و نشان مجرمان با شیوه‌های طنزآمیزی همراه می‌شود خود به خود درصد باورپذیری جامعه در پذیرش اراده مسئولانه در برخورد با تخلفات را کاهش می‌دهد.
یکی از نمونه‌های خُرد و بومی این نوع مبارزه با فساد اداری شیوه ارتباط‌گیری و همراه‌سازی شهروندان با دستگاه‌های نظارتی است که به مانند دیگر ابعاد با سطحیاتی همراه است. به عنوان نمونه به این پیامک ارسال شده از سوی سازمان بازرسی کل استان همدان نگاه کنید.
«همه با هم علیه فساد»
هرگونه جرائم و تخلفات و سوء جریانات اداری، مالی و نقض قوانین و مقررات در دستگاه‌های اجرایی را به بازرسی کل استان همدان اطلاع دهید.
تلفن گویا 136
تلفن 08138253063
سامانه shekayat.bazrasi.ir
فکس 08138273299
ابتدا آنکه شیوه این اطلاع‌رسانی با بیانی سطحی و لحنی اداری که جذابیت بالایی برای مخاطبان ندارد انتخاب شده و دوم همان موضوع برخورد سطحی با موضوع فراخ را یادآور می‌شود. به این دلیل که آیا سازمان بازرسی استان انتظار همراهی جامعه با این متن را بدون توجه به جنس مخاطب خود، شرایط و ملزومات جامعه، ریشه‌های رفتاری و خلق‌وخوهای رایج را دارد.
مکرر گفته شده که جنس جامعه ایرانی و به خصوص در استان همدان به پنهان‌کاری یا محتاط بودن گرایش دارد و از نگرانی قدیمی رنج می‌برد. جامعه شکل یافته از بافت سنتی بالا به پایین که خدمات صورت گرفته از جانب سیستم را اگرچه حقش باشد هم موهبت و لطف تلقی می‌کند و با این نگرش آستانه تحریکی بالا در برخورد با تخلفات و اجحاف‌ها دارد و در مرحله بالاتر حتی اگر احساس تضییع حقی هم کرده باشد به دلایل گفته شده در فوق مایل به ابراز آن به نهادهای نظارتی نیست.
این خصوصیات و رفتارهای آسیب‌زا نشانه غفلت از فرهنگ‌سازی برای پروراندن شهروندان در جامعه مدنی دارد. جامعه‌ای که خود روحیه مطالبه‌گری نداشته باشد با چنین شیوه‌های ساده و دم دستانه‌ای همراهی مورد انتظار را نخواهد داشت.
بهتر نیست مسئولان ناظر بر رفتارهای جامعه و مدیران ابتدا به فکر آموزش، توجیه و آگاه‌سازی مخاطبان خود باشند و شاکله گسترده و پیچیده نظارت را نظم مدرن ببخشند و سپس انتظار همراهی عمومی با خود را داشته باشند.
ضمن آنکه بستر همراهی شهروندان با چنبن طرحهایی را سابقه عملکرد دستگاه در رسیدگی به تخلفات و ارائه گزارش شفاف از نتایج آن به افکار عمومی فراهم می کند. موضوعی که از سوی سازمان بازرسی در این سالها کمتر دیده شده و هنوز هم شهروندان منتظر اعلام نتایج شکایات یا گزارش عمومی از این نهاد هستند.