نخستین و مهمترین آسیب برداشت سیلیس در مراتع ارزانفود، ورود خاک حاصل از فرسایش به داخل سد و آلوده کردن آب آشامیدنی با سیلیس است.
برداشت غیرمجاز سیلیس در مراتع ارزانفود یکی از معضلات بزرگ پیشروی منابع طبیعی این استان است که در این راستا برای افراد متخلف پرونده قضایی تشکیل شده است اما تنها با قوانین منابع طبیعی نمیتوان به رویارویی متخلفان رفت.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: برای رفع مشکل برداشت غیرمجاز سیلیس در همدان نیازمند عزم جدی با همکاری سایر دستگاهها هستیم در عین حال سیلیس کوبیها باید موظف به خودداری از خرید غیرقانونی سیلیس شوند.
اسفندیار خزائی اظهار کرد: در گشتهای یگان حفاظت منابع طبیعی همدان مشاهده شده که نزدیک به ۴۰ موتور سوار در درههای نزدیکی ارزانفود نگهبانی میدهند و با دیدن خودروی یگان حفاظت به سرعت محل را منتقل و خودروهای بیل مکانیکی را در پستویی مخفی میکنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان اضافه کرد: ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی در صورت مشاهده بیل مکانیکی اقدام به برداشتن باطری و توقیف آن میکنند اما پیش از رسیدن مأموران، افراد متخلف خودرو را در مکانی پنهان و باطری آن را خارج میکنند تا در صورت کشف محل اختفای خودرو امکان توقیف و جابجایی آن ممکن نباشد.
وی گفت: مراتع ارزانفود مملو از تیپ متراکم گون است بنابراین به واسطه وجود پوشش گیاهی، قانون اجازه صدور مجوز برداشت در این محل را نمیدهد و همه فعالان در این محدوده بدون مجوز فعالیت هستند و تنها راه، حفاظت و حراست از گون زار و حفظ این ماده معدنی با ارزش است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: افراد متخلف پس از برداشت اندک رگههای سیلیس موجود در منطقه ارزانفود آن را به سیلیس کوبیهایی که در کمترین فاصله از این محل هستند به فروش میرسانند.
خزائی اظهار کرد: در صورت برداشت ماده معدنی از یک محل، کارشناسان منابع طبیعی میزان تخریب را بر اساس نقشه هوایی محاسبه و نتیجه را به قاضی دادگاه اعلم میکنند اما دستگاههای ذیربط نیز باید میزان ارزش ماده معدنی را محاسبه و با ارائه دادخواست، دفاع بکند.
وی گفت: به نظر میرسد با توجه به اینکه هم اینک تنها خسارت خاک تخریب شده دریافت میشود، تخریب این محل برای قاچاقچی سیلیس با وجود پرداخت جریمه، صرفه اقتصادی دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان با بیان اینکه برخی اهالی روستاهای بالادست سد در ارزانفود در این کار دخالت و همکاری دارند اظهار امیدواری کرد قاضی ویژهای برای رسیدگی به این قبیل پروندهها تعیین شود.
اجرای طرحهای آبخیزداری در ۳۵۰ هزار هکتار
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از یک میلیون و ۹۴۰ هزار هکتار وسعت استان همدان قابلیت کار آبخیزداری دارد که از این میزان مطالعه ۷۴۹ هزار هکتار صورت گرفته است.
خزائی اضافه کرد: از این مطالعه تاکنون ۴۰۰ هزار هکتار باقی مانده یعنی برای ۳۴۹ هزار هکتار تاکنون کار سازه ای و بیولوژیک انجام شده است.
وی در گفت و گو با ایرنا، اضافه کرد: بیش از چهار هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری در همدان وجود دارد که ظرفیت آنها چند برابر گنجایش سد اکباتان است و میتواند ۴۰ هزار متر مکعب آب را در خود نگهداری و عبور دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: منابع طبیعی دنبال نگهداشت آب نیست بلکه درصدد کم کردن سرعت آن و افزایش نفوذ پذیری، تغذیه سیستم زیر زمینی، افزایش رطوبت محیط برای ایجاد پوشش گیاهی و زنده شدن رودخانهها است همچنین با اجرای طرحهای آبخیزداری دنبال به حداقل رساندن خطر سیلاب در پیکهای خطرناک است.
خزائی اضافه کرد: با کم کردن سرعت حرکت آب نه تنها از بروز سیلاب پیشگیری میشود بلکه با ایجاد پوشش گیاهی میتوان خطر سیل را به صفر رساند که این موضوع از منظر علمی هم ثابت شدهاست.
وی اظهار کرد: به واسطه قرارگیری همدان در یک فلات بلند، آبی وارد آن نمیشود بلکه دارای چهار حوزه آبخیز است که حوزه آبخیز شمال استان یعنی قره چای بزرگترین آن به شمار میرود که ۵۰ درصد استان در این حوزه واقع شده و آبهای موجود درآن به سدهای ساوه و و فرقان منتهی میشود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان ادامه داد: حوزه دوم آبخیز که ۳۲ درصد استان را شامل میشود مناطقی از جنوب همدان از جمله نهاوند، تویسرکان و بخشی از اسدآباد را در بر میگیرد که آب موجود در این حوزه آبخیز پس از گاماسیاب به کرخه و در نهایت به خلیج فارس وارد میشود.
خزائی با بیان اینکه ۱۲ درصد حوزه آبخیز همدان مربوط به سفید رود است بنابراین آبها از همدان به خزر هم میرسد، افزود: این حوزه آبخیز در شهرستان کبودرآهنگ و بخش کوچکی از رزن قرار دارد که ابتدا به رودخانه تالوار و سپس به سفید رود میپیوندند.
وی بیان کرد: ۶ دهم درصد از حوزه آبخیز استان همدان نیز درگاورود یا گاوشان اسدآباد قرار دارد که پس از عبور از استانهای کردستان و کرمانشاه به دربندی خان عراق میریزد سپس از طریق شط های عراق وارد اروند رود شده و به کشورمان برمیگردد.
وی بیان کرد: همدان در مکانی مرتفع و بالاتر از سطح دریا قرار دارد و پوشش گیاهی آن گون زار و درختچه نظیر تیرههای بادام است در عین حال حدود ۴۵ هزار هکتار جنگل، اراضی جنگلی، جنگل کاری، پارکها و ذخیرههای جنگلی را در خود جای دادهاست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان افزود: یک هزار و ۴۴۱ هکتار جنگل متراکم در گیان نهاوند و قسمتهایی از سیاه دره وجود دارد بنابراین در طرح صیانت از جنگلها به سمت افزایش تاج پوشش پیش میرویم.
دام عشایر ۹.۵ برابر بیش از ظرفیت مراتع
وی گفت: یکی از مباحث مهم و معضل مراتع ورود زودهنگام عشایر است که بر اساس ممیزی مرتع، عشایر مجاز به ورود به مراتع از نیمه اردیبهشت هستند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان یادآوری کرد: پیشتر عشایر پیش از نیمه اردیبهشت وارد مراتع میشدند اما امسال با همکاری استانداریها همدان و لرستان و برگزاری کارگروههایی با محوریت مراتع کشور، عشایر به موقع و حتی با تاخیر وارد مناطق ییلاقی و سامان ها شدند که این معضل رفع و کنترل شد و البته بهره هم بردند چرا که علف به بذر نشست.
خزائی افزود: ۷۰ هزار دام عشایر پروانه چرا دارند که ۵۰۰ هزار دام معادل حدود ۹.۵ برابر وارد استان میشود و همدان از نظر دام پر تراکم تریندام را در کشور را دارد.
وی تأکید کرد: مراتع این استان بسیار تحت فشار هستند که برای رفع این مشکل «پس چر» مراتع به کمک آمده همچنین سعی شد که طول دوره چرا از چهار به ۲ ماه کاهش یابد و عشایر بیش از این مدت در مراتع نیستند.
