عبـور همــدان از دیوار روس‌

در سال‌های اخیر به هر دلیلی، سفرهای مختلفی بین روس‌ها و همدانی‌ها انجام شده است. سفرهایی همچون حضور نماینده اتاق بازرگانی مسکو در بهمن‌ماه 1392 و یا حضور هیأتی از همدان به دعوت مهدی سنایی (سفیر ایران در روسیه) در مسکو که در اسفندماه 1392 انجام شد و پس از آن هیأتی اقتصادی- فرهنگی در آبان‌ماه 1393 به ریاست محمدناصر نیکبخت (استاندار همدان) راهیِ استان سوردلوفسک روسیه شد. این‌بار باغ شهر که از سوی مجمع جهاني شهرهاي اسلامي به عنوان «نخستين شهر سبز جهان اسلام» معرفی شده، میزبان کشورهای مختلف از جمله روسیه قرار گرفته است. این تحرکات معقولانه دیپلماتیک که از سال 92 فرصت عرض اندام گرفت، فضایی را برای مدیران و سرمایه‌داران شهرهای گوناگون فراهم کرده است که با استقبال کشورهای مختلف جهان به دنبال جذب حداکثری فرصت‌ها پیش روند. در این میان و با توجه به فضایی که برای کشور روسیه به وجود آمده است و همچنین مجالی که این کشور برای سایر کشورها مهیا کرده است؛ ایجاد روابط اقتصادی با این کشور می‌تواند همان فرصت و گامی باشد که در یک دهه اخیر کمتر نشانی از آن پیدا بود و همواره گله از این بود که با توجه به خصومت جامعه بین‌الملل با ایران فضا برای بروز و ظهور اندک است. بنابراین این سفرها و سفر هیأت‌های تجاری به موقع مسئولان شهرهای مختلف کشورمان به اقصی نقاط مختلف دنیا نشان داد که گلایه‌هایشان صحیح بوده و تنها مانع‌شان فترت دیپلماتیک بوده است.
کرملین پس از حوادث پیش آمده برای اوکراین که باعث شد از سوی آمریکا و کشورهای اروپایی محکوم شود؛ با حمایت از بشار اسد و ماندن در کنار کشور سوریه، خود را برای شرایطی جدید در عرصه بین‌الملل آماده کرد. پوتین برای خود دیواری آهنین ایجاد کرد که هر کسی اجازه ورود به آن را دیگر ندارد. روس‌ها به همین بسنده نکردند و توافقات بزرگ و پراهمیت و حیاتی‌ای را با کشورهای دیگر منعقد کردند که برای غرب اهمیتی حیاتی دارند، توافقاتی که می‌توانند از نفوذ دیپلماتیک روسیه حمایت کنند و جایگاه و ارزش آن را بسیار تقویت کنند، از جمله نزدیکی روابط با چین که همچنان در این کشمکش بی‌طرف مانده است. این بازی هوشیارانه روس‌ها به همین جا ختم نمی‌شود. کاربلدهای عرصه دیپلماتیک روس، بانکی مشترک با ایران تأسیس کردند که به شرکت‌های روسی اجازه می‌دهد که تجارت دوجانبه با ایران را بدون هرگونه هشدار یا استفاده از ارزهای غربی یا نگرانی نسبت به تحریم‌های مالی غرب توسعه دهند. این معامله بر اساس توافق تهاتر "نفت در برابر کالا" هم می‌تواند باشد. به عنوان مثال؛ به موجب این توافق روسیه می‌تواند در برابر دریافت روزانه 500 هزار بشکه نفت از ایران، کالاهای خود را به این کشور بفرستد.
از یک طرف همکاری‌های دوجانبه امنیتی با ایران و انجام 3 روز مانور دریایی در سال 93 با ناوگان دریایی ایران در دریای خزر و تحویل سامانه موشکی s300 و از طرف دیگر توسعه همکاری‌ها در زمینه انرژی و نیروگاه‌های هسته‌ای نشان از اهمیت استراتژیک ایران برای روسیه دارد و در این برهه که توافق هسته‌ای به سرانجام رسیده، اهمیت سیاست مستقل ایران را بیش از هر زمان دیگر احساس می‌کنند و این امر برای پیشبرد یک رابطه متوازن و مبتنی بر منافع بسیار ارزشمند است. کرملین در این قضایا توانسته بدون اینکه توافقات بین‌المللی را زیر پا بگذارد، جلوی پیشرفت‌های آمریکا را علیه روسیه که به دلیل تغییر سیاست‌هایش در اوکراین و سوریه و کشورهای دیگر در پیش گرفته بود، را بگیرد.
در قبال این رفتارِ غربی‌ها با روسیه، رفتار ایران در چند سال گذشته در قبال روسیه از یک اصول و چارچوب مشخص و مبتنی بر واقعیات برخوردار بوده که این امر برای مسکو بسیار با اهمیت است و ابعاد آن هر روز بیشتر روشن می‌شود. این در حالی است که بسیاری از کشورهای منطقه و حتی کشوری مانند ترکیه راهبرد تاکتیکی و بعضاً آزاردهنده در برابر مسکو اتخاذ کرده‌اند تا جایی که اجازه شلیک به سوخویِ روس را در برنامه خود قرار می‌دهند.
جمهوری اسلامی ایران در سایه توافق برجام توانسته است فرصت و امکان خوبی برای گشودن باب همکاری با کشورهای غربی پیدا کند. این امر هیچ منافاتی با رابطه خوب داشتن با روسیه ندارد. ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در هر دو کشور آنقدر فراوان است که هیچ کشوری نمی‌تواند جای دیگری را تنگ کند و البته مزیت و قوت ایران نیز در این است که با محاسبه و برنامه‌ریزی دقیق بتواند از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های هر دو بخش برخوردار شود. اکنون فرصت ارزشمندی است تا لایه‌های گوناگون تجاری، اقتصادی، مالی و صنعتی راه‌های مشارکت و پیوند منافع فیمابین را یافته و از ظرفیت‌های دو کشور برای منافع دوطرفه خود بهره‌مند شوند. ایجاد این پیوندها باعث خواهد شد تا توان و قدرت دو کشور برای اقدام سریع و بدون محاسبه علیه کشور مقابله با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو شود و هیچکس نتواند به راحتی علیه منافع کشور مقابل اقدامی انجام دهد.
سفرهای متعدد مسئولان استانی مبنای کار روابط اقتصادی با روسیه را در گذشته بنا کرده است. بنابراین اکنون که سران دو کشور با احتساب شرایط پیش آمده بین‌المللی در صدد کسب حداکثر منافع هستند، استفاده از این روابط در جریان سفرهای گوناگون طرفین برای استان بسیار مفید به فایده است. اگر در گذشته بهانه وجود تحریم سررشته تحول نداشتن در استان بود، امروز و پس از اجرای برجام شرایط برای روابط اقتصادی مهیاست. اگر در گذشته بهانه بر سر این بود که تبادل پولی مهمترین مشکل است؛ امروز علاوه بر باز شدن سوئیفت بانکی؛ روس‌ها، جهت مبادلات، بانکی مشترک با ایران تأسیس کرده‌اند تا این روابط بیش از پیش سهل شود. امتیازی که استان همدان دارد و می‌تواند به نوعی اینگونه قلمداد شود که متمایز از امتیازات استان‌های دیگر است، حضور سنایی به عنوان سفیر در کشور روسیه است. این اتفاق می‌تواند دستیابی به اهداف را قریب کند.
در آخر لازم است که گفته شود که حضور اغلب میهمانان از کشورهای مختلف در همدان با عنوان و دلیل شهر سبز صورت می‌پذیرد. بنابراین سیاست شهرداری و شورای شهر تاکنون در جهت لطمه به باغ شهر بوده است. دادن مجوزهای بلندمرتبه‌سازی در چشم‌انداز الوند، نبود نظارت و بی‌توجهی به قلع و قمع درختان باغات، اجازه تخریب مکان‌های تاریخی و سنتی و در اختیار قرار دادن این زمین‌ها برای ساخت‌وسازهای دولتی و ایجاد ساختمان‌های اداری در بهترین نقاط شهر و... همگی می‌تواند در از بین بردن فرصت پیش‌آمده تأثیرگذار باشد.