پست در سبد خانوارها کمرنگ است

  اگرچه گروهی از کارشناسان بر این باورند که با رشد ارتباطات الکترونیک و کم شدن نیاز مردم به نامه‌نگاری دیگر پست به حاشیه رفته است، اما رشد سرانه مرسولات پستی در کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد نمی‌توان نیاز دنیای امروز به خدمات پستی را نادیده گرفت. هنوز بخش قابل توجه ارتباطات در دنیا از طریق سنتی انجام می‌شود. از طرفی برخی از شرکت‌های بزرگ پستی از این فرصت در جهت بهینه کردن خدمات خود گام برداشته‌اند و بخش اعظم درآمدهای خود را از طریق خدماتی که بستر الکترونیک ارائه می‌کند به دست می‌آورد. این در حالی است که در ایران با رشد ارتباطات الکترونیک تا حدودی این امر بر امور پستی تأثیر گذاشت و باعث کاهش میزان مرسولات پستی شده است.
طبق برخی تحقیقات هر اندازه سرانه مرسولات پستی در اقتصادی بالا باشد به همان میزان اقتصاد آن کشور با رشد و پویایی همراه است. در حالی که متوسط شاخص سرانه مرسولات پستی در دنیا 70 مرسوله است و در برخی از کشورهای پیشرفته سرانه مرسولات پستی به بیش از 500 مرسوله می‌رسد، اما در ایران در سال‌های اخیر به جای آنکه سرانه مرسولات پستی رشد کند، روند نزولی داشته است. در حالی که بر اساس قانون برنامه پنجم قرار بود توسعه سرانه مرسولات پستی به 23 مرسوله برسد، اما به کمتر از 10 کاهش یافته است. هرچند آمارهای رسمی می‌گوید؛ این سرانه در حدود 10 مرسوله است، اما آمار غیر‌رسمی خبر از رسیدن این رقم به 8 مرسوله می‌دهد. گویا بحران اقتصادی که بر اثر تشدید تورم و فشارهای ناشی از تحریم بر اقتصاد ایران تحمیل شده است بر بخش پست کشور نیز سایه سنگین انداخته است و این بخش ارتباطی را نیز دچار مشکل کرده است.
با وجود این مسئولان امر معتقدند شبکه پستی یک شبکه ارتباطی بی‌بدیل است که هیچ یک از ارکان تکنولوژی نتوانسته است جلوی کار آن را بگیرد و سرانه مرسوله در شبکه پستی در شرایطی کاهش پیدا کرده که استفاده از بخش مرسولات در جامعه کم نشده است و همین موضوع گویای آن است که پست نتوانسته‌ایم به خوبی خواسته‌های مردم را جواب بدهد و در این زمینه نیاز به اصلاحات اساسی بوجود می آید. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، بالغ بر 70 درصد خدمات پستی به شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی ارائه می‌شود. عمدتاً حجم قابل توجهی از مرسولات پستی را قبوض کاغذی وزارتخانه‌ها در‌بر ‌می‌گیرد. در حالی که سهم سبد خانوار از هزینه پستی به نسبت سهم خدماتی که به سازمان و ارگان‌های دولتی ارائه می‌شود بسیار ناچیز است. به طور متوسط هزینه پستی در سبد هزینه‌های خانوار کمتر از 500 تومان برآورد شده است. به همین جهت در گذشته مسئولان پستی بارها عنوان کرده‌ بودند که با توجه به سهم اندک هزینه پستی در سبد هزینه‌های خانوار بهتر است بازنگری در تعرفه‌های پستی انجام شود.
شرکت پستی که سال‌ها است نسبت به ورشکستگی خود هشدار می‌داده و حالا پس از گذشت چند سال در دولت یازدهم و زمان وزارت محمود واعظی مشخص شده که با چه شرایط بحرانی همراه بوده است، با این اوضاع تمام تلاش خود را برای وارد شدن به بازار بورس و روند خصوصی‌سازی خود انجام می‌دهد. داستان خصوصی‌سازی شرکت پست به سال 84 بازمی‌گردد. اگر این شرکت نیز خصوصی‌سازی شود می‌تواند نام دومین واگذاری بزرگ پس از واگذاری مخابرات در مجموعه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور را به نام خود ثبت کند. در حالی که بسیاری از مسئولان و کارشناسان بر این باورند که اگر روند خصوصی سازی شرکت پست براساس اصول و قانون اصل 44 انجام شود می‌تواند زیان‌های این شرکت را جبران کند، اما برخی دیگر از کارشناسان با ایراد گرفتن از شیوه خصوصی‌سازی شرکت پست اعلام کرده‌اند که اگر این شرایط ادامه داشته باشد این شرکت نیز به سرنوشت مبهم شرکت مخابرات بعد از خصوصی‌سازی دچار می‌شود.
احمد معتمدی، مشاور محمود واعظی وزیر ارتباطات انتخاب شده پیش از این در گفت‌وگو با هفته‌نامه تجارت فردا با اعلام اینکه باید نسبت به خصوصی‌سازی شرکت پست حساس بود، گفته:‌ پست این‌طور نیست که مجموعه‌اش کامل واگذار شود. مثلاً بخش دریافت می‌تواند خصوصی باشد، می‌تواند شرکت‌هایی باشند که مرسوله را دریافت کنند. در برخی نمونه‌های خصوصی‌سازی در دنیا به طور مثال؛ خدمات بین‌شهری، ارسال و ترانسپورت را به شکل مجزا خصوصی کرده بودند، ولی قسمت ارسال نامه به منازل و بخش‌های دیگر دست دولت است. وی با تأکید بر اینکه در این زمینه نباید به بیراه رفت، می‌افزاید:‌ متأسفانه در ایران وقتی بخش خصوصی می‌خواهد در بخشی سرمایه‌گذاری کند مطالعه لازم برای این کار صورت نمی‌گیرد.
وی پیشنهاد می‌کند برای جلوگیری از تکرار تجربه خصوصی‌سازی شرکت مخابرات قبل از خصوصی‌سازی، آزادسازی شروع شود.