گزارشی از ساخت باغ رنگارنگ در همین شهر

چه خون دل خورد تا گل برآيد

همدان‌پيام: حدود 11 سال از كاشت نخستين گونه نهال‌هاي ميوه توسط پرويز ملك‌زاده، باغبان و محقق تواناي همداني در قطعه دورافتاده‌اي از دامنه كوه الوند مي‌گذرد و اينك باغ بزرگ و پرگياه و درختي در همين زمين سنگلاخي و بي‌آب و علف خلق شده است كه هر بيننده خوش‌ذوق و صاحب‌نظري را به شگفتي و تحسين وامي‌دارد.
ملك‌زاده، هنر و خلاقيت خود در پرورش انواع گل و گونه‌هاي نادر درختي را از اقصا نقاط عالم، ابتدا با استفاده از فضاي كوچك حياط و بام خانه مسكوني خود در دوران جواني آغاز كرد و هم‌اينك كه با حدود 62 سال سن پا به دوران پيري گذاشته است، همچنان شبانه‌روز در تلاش و زحمت است تا با گونه‌هاي جديد گياهان و درختچه‌هاي اصلاح شده و پيوند زده، ثمره‌هاي شيرين و استثنايي از نعمت‌ها و ميوه‌هاي خوش‌عطر و طعم بهشت موعود خداوند را به بار آورد.
چه شگفتي بالاتر از اينكه او در ادامه تلاش‌هاي خستگي‌ناپذيرش، امسال بخش كوچكي از باغ پرباروبرش را به صورت نمونه زير كشت گونه‌هاي متنوعي از هلو، آلو، زردآلو و سيب قرار داده و از قلمه‌هايي به كوچكي 10 سانتيمتر، انبوه ميوه حاصل كرده است. ملك‌زاده نام اين قطعه را «باغ مينياتوري» گذاشته و مي‌گويد: در كشورهايي نظير ژاپن كاشت درختچه‌هاي مينياتوري در گلدان و فضاي مخصوص است و از آن به صورت تزئيني استفاده مي‌كنند.
در مجموعه باغبان هنرمند همداني، 65 گونه از انواع درختچه و درختان از گونه دانه‌داران و هسته‌داران ميوه مي‌دهد و گلابي سياه، بيش از 10 نوع سيب با يك پايه مشترك، گردو با بار خوشه‌اي و 28 قلو، همچنين انواع آلو با ميوه خوشه‌اي و خواص درماني، انواع زردآلوي پيوندي از محصولات معمول اين باغ استثنايي و شگفت‌انگيز است. در كنار چنين ميوه‌هايي بوته‌هاي سرشار انگور با طعم تمشك، بادام، فندق، سماق و عناب نيز به وفور در مجموعه باغ ملك‌زاده به چشم مي‌خورد.
بيشتر گونه‌هاي درختي در اين مجموعه ديدني، برخلاف معمول با فاصله‌هاي نزديك و 5 سانتيمتري كنار هم غرس شده‌اند و همزيستي درخچه‌هاي گوناگون از انواع دانه‌دار و هسته‌دار در اين باغ تحسين كارشناسان علوم كشاورزي و باغباني را برانگيخته است. يكي ديگر از ويژگي‌هاي باغ ملك‌زاده، اين است كه از هيچ نوع كود شيميايي و سموم نباتي براي تقويت و سلامت گياهان و درختان استفاده نمي‌شود و مبارزه با آفات احتمالي توسط باغبان هنرمند و خلاق به صورت ارگانيك و بيولوژيك انجام مي‌شود.
اين همه شگفتي و اعجاز خداوندي در باغ ملك‌زاده دستاورد روزها، ماه‌ها و سال‌ها تلاش انسان شيفته‌اي است كه تك‌تك گياهان و نهالچه‌هاي خود را چون فرزندان دلبندي دوست دارد و به آنان مهر مي‌ورزد. او با درختان خود راز و رمزي دارد و با آنان در خلوت گاه و بي‌گاه خورشيد و مهتاب حرف مي‌زند و با نام‌هايشان صدا مي‌زند.
ملك‌زاده اگر غفلت كند؛ چه‌بسا كه بخشي از سلامتي خود را هم براي پرورش بوته‌ها و قلمه‌ها و گذراندن آنها از موانع سخت كم‌آبي و مقاومت محيط سنگلاخي باغ به خطر اندازد. او از يك پزشك حاذق و متخصص در مراجعه به تهران، دستورالعمل أكيد دارد تا از كارهاي سنگين و فعاليت مستمر پرهيز كند، در غير اين صورت بينايي‌اش به خطر مي‌افتد. هشدارهاي پزشكي هم مانع ملك‌زاده براي تحقق آرزوهايش براي ايجاد گلستاني از ميوه‌هاي بي‌نظير در خاورميانه و گوشه‌اي از دامنه كوه سرافراز الوند نيست. او لاشه‌هاي ستبر سنگ را با دشواري و مشقت به محلي در بلندي باغ براي احداث استخر جديد ذخيره آب منتقل مي‌كند. اين حرف و واگويه خود اوست كه نمي‌توانم تشنگي و افسردگي نهالچه‌هايم را در گرماي تابستان تحمل كنم، تشنگي باغ جگرم را مي‌گدازد.
مشكل آب، دغدغه اصلي ملك‌زاده براي نگهداري و ادامه بقاي باغ 2 هكتاري او است. او تمام 16 ساعت كار مفيد خود را براي نگهداري و مراقبت از باغ صرف آبياري درخت‌ها مي‌كند. بيشتر درخت‌ها در گوشه و كنار و دوردست‌هاي باغ با سطل و آبپاش آبرساني مي‌شود و با اين حال مشاهده مي‌كني، تشنگي براي خيلي از بوته و نهال‌هاي بارور رمقي باقي نگذاشته است.
بيشتر از 2 ساعت شد كه با محقق سختكوش و گشاده‌دست شهرمان در هر سوي باغ چرخ زديم و او مي‌گفت و من به خاطر مي‌سپردم؛ صبر و قرار نداشت در دستي سطل آب حمل مي‌كرد و با دست ديگر علف‌هاي هرز و خار و خاشاك را مي‌چيد و مي‌زدود. مي‌گفت خاك بركت خداست و در هر ذره‌اش مي‌توان نعمت‌هاي فراواني براي حيات بشريت حاصل كرد. او شيوه باغداري خود را راه‌حلي براي مقابله با محدوديت آب و خاك بخصوص در شهر و استان همدان مي‌داند و توصيه مي‌كند با استفاده بهينه از منابع موجود مي‌توان حاصل بهتري به دست آورد و فرصت‌هاي بيشتري براي نسل‌هاي آينده باقي گذاشت.
در حالي كه حاصل انبوه و متنوع باغ ملك‌زاده مي‌تواند هزينه يكسال باغداري و معاش او را تأمين كند؛ اما او ترجيح مي‌دهد طعم شيرين ميوه باغش را افراد تنگدست و محروم در گوشه و كنار شهر بچشند و همه ساله اين كار را انجام مي‌دهد.
در پايان، خدا قوتي دوباره گفتم و بدرود. او خواست در جمله آخر بنويسم: انسان بايد تاب و توان و ظرفيت نعمت‌هايي را كه خداوند مي‌بخشد، بداند. هزاران از اين باغ‌ها مي‌ماند و انسان‌ها هستند كه مي‌روند.