چرا بازار کار نمی‌خوابد؟

کاسبی‌ها شبانه‌روزی شد

فشار هزینه‌های زندگی موجب شده است تا میلیون‌ها نفر روزانه بیش از حد کار کنند و در طول شبانه‌روز بین چند محل کار در رفت و آمد باشند که مجموع زمان کاری برخی به ۱۸ ساعت نیز می‌رسد.
نتایج یک مطالعه درباره ساعت حضور افراد در محیط‌های کاری نشان می‌دهد که طی یکی 2 دهه اخیر درصد بالایی از شاغلان به دلایل پیدا و پنهان تصمیم گرفته‌اند ساعت‌ها در محل یا محل‌های کار خود بمانند و در طول روز دو سه باری برای رسیدن به محل کار جدید جا به‌جا شوند.
به گزارش مهر، تا همین سال‌های نه چندان دور، افراد اصلاً چنین نگاهی به کار نداشتند. اما گویی ناگهان یک سونامی بزرگ بازار کار ایران را در نوردید و خصوصیات این بازار سنتی به یکباره تغییر کرد و در طول یکی 2 دهه چنان تحولاتی در فضای اشتغال کشور اتفاق افتاد که امروز عنوان می‌شود بین 7/4 تا 1/7 میلیون نفر در ایران 2شغله و یا 3 شغله هستند و 2/5 میلیون نفر نیز در جست وجوی آن هستند.
 بازار 2 و 3 شغله‌ها میلیونی شد
حالا در چنین شرایطی برخی کارشناسان بازار کار معتقدند فشار مسائل معیشتی و کسری چشمگیر درآمدها در برابر هزینه‌ها موجب شده تا برخی شاغلان روزانه بین ۱۶ تا ۱۸ ساعت در بازار کار باقی بمانند و تنها چند ساعت از شبانه‌روز را در کنار خانواده خود باشند!
البته مُسّلم است که قریب به اتفاق افرادی که بیشتر از ۸ ساعت معمول در شبانه‌روز کار می‌کنند 2شغله و یا 3 شغله هستند، اما در برخی مشاغل آزاد و خویش‌فرمایی نیز چنین رویه‌ای وجود دارد. به عنوان نمونه ممکن است یک راننده تاکسی صبح زود از منزل خارج شود و تا پاسی از شب را در خیابان‌ها به امید کسب روزی به سر ببرد.
با این وجود، طبق گفته برخی کارشناسان اقتصادی نباید میل به تجمل‌گرایی و گرایش به زندگی لوکس را در بسیاری از خانواده‌های ایرانی نادیده گرفت؛ هرچند این مسأله عمومیت ندارد ولی بخشی از فعالیت‌های اضافه افراد را شامل می‌شود.
هرچند این مسأله یک واقعیت است که نمی‌توان آن را درباره برخی شاغلان کتمان کرد، اما بیشتر مسائلی که موجب می‌شود تا افراد را برای انجام کار در ساعات طولانی مُجاب کند، دغدغه‌های تأمین معیشت و اتفاقاً کسری درآمدی است. به بیان دیگر بسیاری از افراد مجبورند روزی چند جا کار کنند تا بتوانند هزینه یک زندگی معمولی را به ویژه در کلانشهرها تأمین کنند. به طوری که رحمت‌ا... پورموسی، دبیرکل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور به مهر گفته که دشواری‌های مالی و نامتوازن بودن درآمدها و هزینه‌های زندگی موجب می‌شود تا درصد قابل توجهی از شاغلان روزانه بین ۱۶ تا ۱۸ ساعت کار کنند، این مسائل موجب می‌شود تا فرصت کار از جوانان نیز گرفته شود و زمانی که فردی نمی‌تواند از طریق یک شغل امرار معاش کند، اشغال زمینه‌های شغلی دیگر موجب از بین رفتن فرصت جوانان برای ورود به بازار کار می‌شود.
به صورت کلی، ضوابط بازار کار کشور به هم ریخته و نوعی آشفتگی آزاردهنده در این بازار وجود دارد به نحوی که امروز حتی یک بانک اطلاعاتی اولیه از تعداد شاغلان کشور و ویژگی‌های شغلی آنها وجود ندارد.
کارشناسان بازار کار همچنین معتقدند فردی که به جای ۸ ساعت کار معمول در روز ۱۶ تا ۱۸ ساعت کار می‌کند قطعاً راندمان کاری پایین‌تری  خواهد داشت. این فرد خسته است و بهره‌وری لازم را نخواهد داشت؛ ضمن اینکه وی بیشتر در معرض حوادث و بیماری‌های شغلی نیز قرار دارد.
 دستمزد ساعتی برخی کشورها ۲۷ هزارتومان
پورموسی هم اعلام کرده است: یک بررسی در میزان دریافتی و حقوق کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که کارگران ساعتی 7/8 دلار و به عبارتی حدود ۲۷ هزارتومان دریافت می‌کنند و در ایران افراد برای هر روز کار ۲۴ هزارتومان هم نمی‌گیرند.
یعنی اگر بخواهیم روال کشورهای توسعه یافته را دنبال کنیم دریافتی کارگران باید دست‌کم ۵ میلیون تومان در ماه باشد ولی در خوشبینانه‌ترین حالت دریافتی مشمولان قانون کار به میزان یک تا 2/1 میلیون تومان است.
در این میان طبق گفته‌های پورموسی حقوق دریافتی ۷۰ درصد بازنشسته‌های تأمین‌اجتماعی امروز حداقل است و این مسائل موجب می‌شود تا درصد بسیار بالایی از آنها برای تأمین مخارج خود به بازار کار کشور برگردند.
در نهایت می‌توان گفت که قدرت خرید ۷۱۲ هزارتومان حقوق قانون کار، امروز به ۱۰ روز اول ماه کاهش یافته است و میزان دریافتی کسانی که در طول روز چند جا کار می‌کنند بین 5/1 تا ۲ میلیون تومان است. پس همین چند جا کار کردن هم کفاف یک زندگی معمولی را نمی‌دهد و این مسأله یک آسیب جدی در بازار کار کشور به حساب می‌آید.