همدان از جمله استان‌ها و مناطقی است كه زیبایی‌ها و جاذبه‌های بكر و منحصر به فرد طبیعی را در كنار آثار تاریخی، فرهنگی و بناهای بازمانده از دوران باستان یك جا به مسافران و علاقه‌مندان هدیه می‌كند.
مناظر زیبای طبیعی و كوهستانی و روستاهای قدیمی، دره‌های مصفا و سرسبز از جمله ظرفیت‌های تأثیرگذاری است كه می‌تواند برای هر بيننده‌اي جذاب و دیدنی باشد. این روزها که حال و هوای سفرهای تابستانی بیداد میکند پایتخت تاریخ و تمدن ایران در تکاپوی میزبانی از گردشگزانی است که اگر ظرفیت‌های طبیعی استان را بشناسند و زیرساخت‌های اقامتی تأمین باشد به راحتی از این دیار گذر نخواهند کرد.
دره‌های عباس‌آباد و مرادبیگ، غار شگفت‌انگیز علیصدر، سراب گاماسیاب و جنگل گیان، قله‌های الوند، شاه نشین، كركس و قزل ارسلان، روستاهای وركانه، سیمین ابرو، خاكو و ملهمدره از مهمترین جاذبه‌های طبیعی استان همدان محسوب می‌شود.
در كنار جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد روستاها، ساخت و سازها و مصالح خاص به كار رفته در روستاهای تاریخی استان همدان نیز جلوه دلفریبی به چهره این ظرفیت‌های گردشگری روستایی بخشیده است. این روزها هجوم روزافزون تبعات زندگی شهرنشینی و صنعتی شدن و در نتیجه افزایش هرچه بیشتر استرس و اضطراب ناشی از زندگی در این محیط‌هاي خسته‌كننده ضرورت رجوع به گذشته و انرژی گرفتن از طبیعت و تاریخ گذشته را بويژه در نوروز هرچه بیشتر می‌كند.
روستاهايي كه امكان ماندگاري گردشگر را دارد
یكی از این روستاهای تاریخی استان همدان، روستای 400 ساله وركانه است كه ظرفیتی برای ماندگاری گردشگر در استان به شمار می‌رود. اين روستا كه تنها 20 كيلومتر با مركز استان فاصله دارد، مي‌تواند ميزبان گردشگران نيم‌روزي همدان باشد. این روستا مجموعه‌ای از چند محله است كه هر كدام از چند واحد مسكونی تشكیل شده‌اند و در محله «درِ مسجد» كه قدیمی‌ترین محله روستای وركانه به شمار می‌آید مسجد، حمام و مخابرات وجود دارد.
چشمه های فراوان میان روستا، مناظر بكر باغ‌های گردو، درختان سر به فلك كشیده مثمر و غیر مثمر از زیباییهای منحصر به فرد طبیعی این روستا به شمار می‌آیند.
روستای سیمین ابرو به عنوان دیگر روستای گردشگری استان در نقطه‌ای كوهپایه‌ای با بافت یكپارچه سنگی و معماری پله‌ای واقع شده است. این روستا از توابع بخش مركزی همدان و در جنوب شرقی آن واقع شده است. اين روستا با 60 خانوار از طوایف لر و اقوام آریا به شغل باغداری مشغول هستند. روستای سیمین ابرو نخستین روستا در استان است كه در برنامه چهارم توسعه بهسازی شده است. تاریخچه یكجانشینی این روستا به 300 سال پیش مربوط می‌شود.
استفاده از مصالح بومی و نوع خاص معماری خانه‌ها و مغازه‌ها این منطقه را به عنوان روستای شاخص با ارزش‌های معماری قابل توجه معرفی می‌كند.
روستای ملهمدره اسدآباد نیز از ظرفیت‌های گردشگری فراوانی برخوردار است كه در دره‌های شمال غربی الوند و دامنه كوه آلمابلاغ قرار دارد و فاصله آن با اسدآباد حدود 3 كیلومتر است. این روستا دارای رودخانه‌ای بسیار زیبا و دیدنی است كه از چهل چشمه سرچشمه می‌گیرد و دارای باغ‌های میوه و تاكستان‌های انگور است و محصولات این روستا در سطح استان شهرت خاصی دارد. خانه‌های این روستا كه ییلاق‌های بسیار مصفایی دارد به روی هم ساخته شده، طوری كه پشت بام یك خانه حیاط خانه دیگر است و این زیبایی روستا را دوچندان می‌كند. كوه‌ها و دره‌ها از چهار طرف این روستا را احاطه كرده‌اند، این روستا در هر فصل، زیبایی خاص خودش را دارد و می‌توان آن را ماسوله‌ای در غرب كشور نامید. از جاذبه‌های دیگر این روستا علاوه بر جاذبه‌های طبیعیش وجود معادن و سنگ‌های متنوع ساختمانی است، سنگ‌های زینتی و مرمر دره‌های روستا در نماسازی ساختمان كاربرد زیادی دارد. وجود تأسيسات اقامتي در اين روستا مكان ماندگاري گردشگر را افزايش مي‌دهد.
گشانی از روستاهای بخش مركزی تویسركان و دهستان كرزانرود است كه در دامنه‌های كوه الوند و 21 كیلومتری شهر تویسركان واقع شده است. در تاریخ آمده كه هسته اولیه گشانی بر اساس یك دهنه چشمه و سایر منابع طبیعی از قبیل خاك مرغوب و اقلیم مناسب و یكجانشینی ایلاتی از اقوام ترك بنا نهاده شده و گویش اهالی روستا نیز تركی است.
این روستا دارای آب و هوای معتدل كوهستانی با زمستان سرد و خشك است و فصل كاری آن حدود 7 ماه است. با توجه به كوهستانی بودن روستا، وجود منابع طبیعی بكر گیاهان دارویی بسیاری از جمله آذربه، گزنه، خارشتر، گون و... در فاصله بین اردیبهشت تا اواخر خردادماه قابل جمع‌آوری است.
گشانی دارای بافت پلكانی بوده و استفاده از واحدهای تیپ مسكونی غالباً به صورت واحدهای دارای ایوان با ستون‌های چوبی است كه در آمیختگی با مناظر طبیعی اطراف، تركیب منحصر به فردی را ایجاد كرده است. همچنین قرار گرفتن روستا در ارتفاع تپه موجب شده تا تمامی دشت و مناظر اطراف آن یكپارچه به رنگ سبز دیده شود. در حال حاضر تأسيسات گردشگري در اين روستا در حال احداث است كه امكان ماندن گردشگر را در اين روستا افزايش مي‌دهد.
20 روستای هدف گردشگری در استان وجود دارد كه بخشی از وظایف ساماندهي در این روستاها به بنیاد مسكن محول شده و این اداره برای برخی از روستاها طرح هادی تهیه و اجرا كرده و مابقی نیز در حال مطالعه است. سیمین ابرو، وركانه، خاكو، حبشی، گشانی، علیصدر، كاج، پري، اشتران، مانیزان و قلعه‌جوق، قاضي‌خاني، درجزين، ويرايي، ملهمدره، اكنلو، شهرستانه، فارسبان و جوراب از روستاهای هدف گردشگری استان به شمار می‌آیند.
