یکی از ویژگی‌های مهم صنعت گردشگری، کارآفرینی، ایجاد اشتغال سریع و درآمد مناسب است.
توسعه صنعت گردشگری تأثیر مستقیم و مثبتی بر اقتصاد همدان دارد، این نکته بارها در نشست‌های کارشناسانه از سوی فعالان گردشگری مطرح شده است.
کسب درآمد ارزی، افزایش درآمد ملی، افزایش درآمد دولت، افزایش سرمایه‌گذاری، توسعه تولید، گردش اقتصادی صنایع دستی، اشتغالزایی و کارآفرینی از جمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار است.
این صنعت از نظر ایجاد بسترهای اشتغال در جایگاه بالایی قرار دارد و به‌طور مستقیم به کارآفرینی و ایجاد شغل‌های جدید کمک شایانی می‌کند و به این ترتیب به رشد اقتصادی استان پس از شیوع کرونا منجر خواهد شد؛ زیرا پیش از این برای این مهم به‌گونه‌ای جدی برنامه‌ریزی شده بود.
به اذعان کارشناسان، یکی از راهکارهای امن توسعه و ایجاد اشتغال در همه کشورها صنعت گردشگری است که می‌تواند علاوه‌بر درآمدزایی مشکل بیکاری را هم حل کند.
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری در این زمینه می‌گوید: با توجه به وجود هزار و 800 جاذبه گردشگری در استان همدان و فراهم بودن زیرساختها برای توسعه انواع شاخه‌های گردشگری در استان، از جمله گردشگری ورزشی، گردشگری باستانی، گردشگری سلامت، گردشگری مذهبی، گردشگری روستایی و طبیعت‌گردی، گردشگری را می‌توان صنعتی برای تمام فصول در استان همدان نامید و بی‌تردید این دیدگاه که گردشگری در استان هم فصلی است، دیدگاه مدیران ناکارآمد است.
مهرداد میرشاه‌ولد معتقد است: حال با توجه به نقش پررنگ صنعت گردشگری در اشتغالزایی و نیز برخورداری همدان از جاذبه‌های فراوان گردشگری و همچنین فراهم بودن زیرساختها برای توسعه گردشگری، جای پرسش است که سهم این صنعت در ایجاد اشتغال در استان همدان پررنگ است یا نقش آن در تولید شغل چندان قابل توجه نیست؟
از ویژگی‌های مهم صنعت گردشگری ایجاد شغل با کمترین سرمایه است.
براساس منابع مستند آماری سازمان جهانی گردشگری، تولید شغل در گردشگری، 5/2 برابر صنایع دیگر است و از سوی دیگر توسعه صنعت گردشگری علاوه‌بر مشاغل مستقیم، مشاغل غیرمستقیم فراوانی هم ایجاد می‌کند.
اشتغالزایی مستقیم در صنعت گردشگری مربوط به مشاغلی است که به‌طور مستقیم با گردشگر در ارتباط هستند و به آنها خدمات می‌دهند از جمله کارمندان تورها، هتل‌ها و رستوران‌ها.
همچنین مشاغل غیرمستقیم صنعت گردشگری مشاغلی هستند که افراد شاغل در آنها با گردشگران در ارتباط مستقیم نیستند، مانند کارگرانی که در بخش توسعه زیرساخت‌های گردشگری فعالیت می‌کنند یا کارگرانی که در شرکت‌های تأمین‌کننده ملزومات مورد نیاز هتل‌ها، رستوران‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل مشغول به کارند.
مینا رستگار به‌عنوان یکی از فعالان گردشگری همدان معتقد است: صنعت گردشگری به حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی نیازمند است و همه این موارد به نیروی انسانی احتیاج دارد و سبب ایجاد اشتغال می‌شود.
از نگاه وی، ایجاد اشتغال برای افراد غیرمتخصص و زنان به‌عنوان 2 ویژگی مهم دیگر اشتغالزایی در صنعت گردشگری است. برای حضور در مشاغل مرتبط با صنایع دیگر تخصص و برگزاری دوره‌های آموزشی امری ضروری است؛ اما در بخش مشاغل غیرمستقیم مرتبط با صنعت گردشگری کارگران ساده نیز می‌توانند به‌کار گرفته شوند.
رستگار همچنین گفت: از سوی دیگر براساس آمار 90 درصد نیرو‌های خدماتی مشغول در صنعت گردشگری را زنان تشکیل می‌دهند و در گردشگری روستایی نیز زنان سهم بیشتر مشاغل را به خود اختصاص داده‌اند و این درحالی است که در صنایع دیگر زنان سهم عمده‌ای در مشاغل ایجادشده ندارند.
گردشگری یک صنعت کاربر است و برخلاف بیشتر صنایع که با استفاده از فناوری نیروی کار خود را کاهش می‌دهند، نمی‌توان در این صنعت خدمات را با استفاده از فناوری ارائه کرد و به همین دلیل اشتغال نیروی انسانی در این صنعت بسیار بالا است.
ایجاد 1421 شغل
از سرمایه‌گذاری در گردشگری همدان
پیش از شیوع کرونا، آمار بیانگر آن بود که در 4 سال گذشته مراکز اقامتی استان بیش از 30 درصد رشد داشتند و در این بخش هزار و 200 شغل نیز ایجاد شده است.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان همدان نیز در این مدت افزایش چشمگیری داشته که اشتغال 4 نفر برای هر اقامتگاه پیش‌بینی شده بود.
همچنین در حوزه سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم در صنعت گردشگری هزار و 421 شغل در حوزه گردشگری استان ایجاد شده بود و در سال 97 و 6 ماه نخست امسال 5 مجوز ایجاد تأسیسات گردشگری و 44 موافقتنامه اصولی صادر شد.
اما با آنکه در سال‌های اخیر کارآفرینی در ایران مورد توجه قرار گرفته و در این زمینه تلاش‌هایی برای تشویق خصوصی‌سازی و ارتقای کمیت و کیفیت کارآفرینی صورت گرفته است و سیاست‌های تشویقی در امر کارآفرینی گردشگری در زمره اولویت‌های اجرایی است، اما متأسفانه به گام اولیه پیاده‌سازی این سیاست‌ها که بررسی بسترها و الزامات کارآفرینی است، در همدان توجه چندانی نشده است.
شرایط موجود در همدان بیانگر آن است که گردشگری یکی از حوزه‌هایی است که به‌تازگی برای اشتغالزایی مورد توجه واقع شده؛ اما هنوز مسیر خود را به‌گونه‌ای متناسب، نیافته است.
کارشناسان معتقدند با توجه به اهمیت موضوع کارآفرینی گردشگری و توسعه مقاصد در ایران، سیاست‌های کلان دولت باید در راستای توسعه کارآفرینی به‌طور کلی و در حوزه گردشگری به‌طور خاص، تمامی عوامل مؤثر از قبیل عوامل سیاسی- قانونی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، فیزیکی و پشتیبانی را درنظر بگیرد و به اجرای برنامه‌هایی هدفمند، منسجم و همه‌جانبه بپردازد.
کوتاه سخن آنکه صنعت گردشگری با اینکه از صنایع کارآفرین محسوب می‌شود، نقش پررنگی در تولید شغل استان همدان ندارد. اشتغال، درآمد، سفر و تفریح از نیازهای اساسی بشر است و گردشگری به‌تنهایی می‌تواند پاسخگوی این نیازها باشد اگر برای کارآفرینی با این صنعت راهکارهای اجرایی و مدون ارائه شود.
