دسترسی به آب آشامیدنی سالم از نیازهای اساسی جامعه و به‌عنوان مهم‌ترین منبع حیاتی محسوب می‌شود و از اهمیت به‌سزایی در زندگی انسان برخوردار است.
بیماری‌های ناشی از آبهای آلوده که در برخی نقاط به‌عنوان آب آشامیدنی مصرف می‌شود یکی از نگرانی‌های عمده در دنیا محسوب می‌شود که از جمله این بیماری‌ها شامل بیماری‌های عفونی روده‌ای مانند حصبه، وبا، اسهال خونی، اشاره کرد که انسان به وسیله آب آلوده به آن مبتلا می‌شود.
با توجه به چند سال اخیر و شیوع بیماری وبا که ناشی از آبهای آلوده بود در بسیاری از استان‌های کشور همه‌گیر شد و عده‌ای از افراد بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند، با ضدعفونی کردن آب‌ها با مواد افزودنی مانند کلر که در هنگام شست‌وشوی سبزی‌ها و میوه‌‌ها که بیشتر در معرض این ویروس خطرناک و کشنده قرار داشتند، توانستند تا حدودی از شیوع این بیماری جلوگیری کنند.
متغیرهایی که برای کیفیت آب آشامیدنی سنجیده می‌شود به متغیرهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی تقسیم‌بندی می‌شود.
همچنین بیشتر آب‌ها پیش از آشامیدن به مراقبت و تصفیه نیاز دارند حتی آب‌هایی که از چاه‌های عمیق و چشمه‌ها به‌دست می‌آیند، مقدار تصفیه آن به منبع آب بستگی دارد.
در چند ماه اخیر ویروس کرونا و گستردگی آن در سراسر دنیا، پیامدهای متنوع و مشکلات گوناگونی در زندگی انسان پدید آورده است که رعایت پروتکل‌های بهداشتی را برای جلوگیری از شیوع این ویروس بسیار ضروری و حایز اهمیت می‌کند.
به گزارش سازمان بهداشتی جهانی هم در این‌باره اعلام کرد که درحالحاضر وجود ویروس کرونا در منابع آبهای آشامیدنی تشخیص داده نشده است.
بر اساس شواهد موجود، احتمال آلودگی منابع آب به ویروس کمتر است و بر همین اساس هیچ مدرکی مبنی بر انتشار ویروس کرونا از طریق سیستم فاضلاب یا بدون تصفیه فاضلاب وجود ندارد.
در مناطق روستایی و بیشتر مناطق تفریحی، آب مورد نیاز از چاه‌های متعدد به‌صورت چشمه‌هایی از دل زمین می‌جوشد که به‌دلیل املاح‌هایی که در این آب‌ها وجود دارد جزو آبهای سنگین محسوب می‌شود و تأمین‌کننده اصلی آب منطقه به‌شمار می‌آید.
با توجه به شاخص‌های بهداشتی موجود در کشور میزان دسترسی به آب آشامیدنی در روستاها کمتر از شهرها است و همچنین درصد مطلوبیت کیفیت آبهای آشامیدنی در مناطق روستایی کمتر از شهرها است.
در همین راستا، با یکی از اساتید گروه علوم مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا عبدا... طاهری تیزرو در رابطه با وضعیت و کیفیت آب استان همدان گفت‌وگویی داشتیم که در ذیل به آن اشاره خواهیم کرد.
محدودیت منابع آبی استان همدان و تشدید نیاز بخش‌های مختلف درحالحاضر در چه وضعیتی است؟
محدودیت منابع آبی استان همدان و تشدید نیاز بخش‌های مختلف و در نهایت تأمین آب مناسب برای مصارف گوناگون از اصلی‌ترین چالش‌های برای دستیابی به توسعه پایدار در دیار هگمتانه عنوان می‌شود.
همدان با متوسط بارش ۳۳۰ میلی‌متر در سال، در منطقه نیمه‌خشک و کم‌بارش قرار گرفته است.
توزیع نامتوازن زمانی و مکانی بارش، خشکسالی و کمبود منابع آب، تأثیر به‌سزایی بر آبهای زیرزمینی همچنین تالاب‌ها و دشت‌های استان گذاشته و آنها را در وضعیت ممنوعه بحرانی قرار داده است.
بر این اساس ضرورت مصرف بهینه آب در تمامی بخش‌ها به‌ویژه کشاورزی و توجه به محیط‌زیست به‌اندازه سلامتی مردم ضرورت دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استفاده و مدیریت منابع آبی در گذشته چندان مطلوب نبوده و درحالحاضر مشکلات و نارسایی‌های گوناگون در این‌باره مشاهده می‌شود. افت سطح آبهای زیرزمینی و کسری مخازن، کاهش آب‌دهی چاه‌ها، خشک شدن قنوات، افت کیفیت منابع آب زیرزمینی، کاهش آب تالاب‌ها، نشست زمین و ایجاد فروچاله‌ها را از پیامدهای منفی کمبود آب دانست، در این خصوص پایان‌نامه‌هایی تحقیقاتی به‌صورت موردی هر ساله توسط دانشگاه نیز بررسی می‌شود.
تخریب سفره‌های آب زیرزمینی، آلودگی منابع آب، افزایش سیل‌خیزی منطقه، مشکل تأمین آب آشامیدنی باکیفیت و پایدار و بروز پدیده خشکسالی از دیگر نتایج کمبود آب است. نقش مردم و سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌های بهره‌برداران در مدیریت منابع آبی با شرایط موجود و هشدارهای مکرر کارشناسان محیط زیست در حوزه آب، حساسیت زیادی در مسئولان برای برنامه‌ریزی و اتخاذ تصمیم‌های لازم در راستای ارتقای بهره‌وری در مصرف آب ایجاد کرده است.
میزان آبهای ورودی به سدهای استان همدان چقدر است؟
میزان بارش‌های امسال نسبت به آمار بلندمدت که ۳۲۱ میلی‌متر بوده، با توجه به اینکه افزایش ۴۰ درصدی داشته است، بر اساس گزارشات و استفاده از داده‌های موجود آب منطقه استان همدان، ورودی سد اکباتان درحالحاضر مطلوب است که معادل 8/7 مترمکعب در ثانیه است، حجم فعلی این سد 8/34 میلیون مترمکعب معادل ۱۰۰ درصد حجم مخزن است که3/1 مترمکعب در ثانیه برای مصرف شرب و 5/6 مترمکعب در ثانیه سرریز می‌شود.
سدهایی اعم از سد کلان ملایر، شیرین‌سو، سرابی و شنجور معمولا پر هستند و در واقع پر شدن سدها نشانه این نیست که ما مشکل کم‌آبی ویا بی‌آبی نخواهیم نداشت و به‌طور کلی می‌توان گفت که بسیاری از سفره آبهای زیر زمینی نامطلوب است و هر بارندگی که در هر سال بخواهد شکل بگیرد، فقط 10 تا 15 درصد می‌تواند تغذیه آبهای زیر زمینی شود، بنابراین در این‌باره لازم است که بهره‌برداری‌های بی‌رویه در این زمینه انجام ندهیم.
سلامت آب شرب همدان از لحاظ بهداشتی چگونه است؟
خوشبختانه در استان از آب شرب بهداشتی صددرصد بهره‌مند هستیم و درباره فاضلاب هم در دولت تدبیر و امید از 50 درصد پوشش به 75 درصد پوشش ارتقا پیدا کردیم. آب شرب همدان دقیقاً برابر با استاندارد است، به‌نظر می‌رسد ۹۰ درصد از مشکلات طعم و بوی آب مشترکان، مربوط به اشکال در لوله و اتصالات داخل منازل است.
آب شهر همدان همه روزه توسط کارشناسان کنترل کیفی می‌شود و درصورت وجود مشکل احتمالی مدیریت می‌گردد.
اگر روزی میزان کلر از حد مجاز بالا رود، به‌طور قطع مرکز بهداشت همدان این موضوع را اعلام می‌کند، ضمناً وضعیت آب شهر همدان توسط آزمایشگاه مرکزی آبفا همه روزه بررسی می‌شود.
بحران کم‌آبی توزیع آب در روستاهای همدان درحالحاضر به چه صورت است؟
بر اساس گزارش‌ها و تأیید اینجانب، بهره‌مندی 80 درصدی جمعیت روستایی استان از آب شرب سالم و بهداشتی در دستور کارسال 99 قرار دارد بر پایه برنامه‌ریزی‌های انجام شده و بر اساس سند توسعه استان، با بهره‌برداری از 5 مجتمع آبرسانی در روستاهای تابعه، جمعیت روستایی برخوردار از آب آشامیدنی سالم به 80 درصد است. آبرسانی به روستاهای تحت پوشش حفر ۲۴ حلقه چاه، تجهیز و کف‌کنی ۱۷ حلقه چاه، لایروبی ۴ رشته قنات و بهسازی ۵ دهنه چشمه عملیاتی شد. درحالحاضر استان همدان شامل یک هزار و 61 روستا است؛ هم‌اکنون درصد بهره‌مندی جمعیت روستایی استان از آب شرب سالم 36/76 درصد است درحالی‌که ضریب آبرسانی درسطح روستاهای کشور در شرایط کنونی 76 درصد است. بنابراین آبرسانی برای آب شرب در این روستا بی‌نظیر و همیشه سعی گردیده از کیفیت مطلوب برخوردار باشد.
(گزارش سیمای منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان همدان).
همچنین در تعدادی از این روستاها نیز از آنجا که گاهی آب شرب کیفیت چندان مطلوبی به‌لحاظ طعم و مزه ندارد بنا به ضرورت آبرسانی با تانکر انجام می‌شود که این کار با صرف انرژی و هزینه‌های زیاد در جهت رفاه ساکنان عزیز روستاها انجام می‌گیرد.
درحالحاضر در سطح استان همدان ۸ باب آزمایشگاه فیزیک و شیمیایی پایش و کنترل کیفی آب شرب روستاها را در دستور کار دارند. وضعیت کلرزنی و کنترل کیفی آب شرب روستاها با همراهی بهورزان، دهیاران و اعضا شوراهای اسلامی روستاها و همچنین با دریافت گزارشات مردمی پیگیری می‌گردد.
دستگاه‌های تصفیه خانگی چه میزان بر کیفیت آب آشامیدنی تأثیرگذار است؟
امروزه نگرانی‌های جهانی در مورد آلودگی آبزهها به مواد شیمیایی و تأثیر سوء آن بر سلامتی افزایش یافته است. در مطالعات انجام شده در مورد دستگاه تصفیه آب خانگی در مناطق مختلف شهر نتایج مطالعه نشان می‌دهد که آب خروجی از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی از نظر کلر آزاد باقیمانده، سولفات و بیکربنات به‌شدت کمتر از مقادیر مطلوب آن در آب شهری میباشد. استفاده از دستگاه‌های تصفیه‌کن موجب از بین رفتن ۹۰ تا ۹۵ درصد از املاح مفید آب می‌شود.
بر اساس ۲ طرح تحقیقاتی استفاده از دستگاه‌های تصفیه که به روش معکوس(ORO) عمل می‌کنند موجب از بین رفتن بخش زیادی از املاح مفید آب از جمله کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فلور می‌شود.
استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب موجب از بین رفتن سختی آب شده و آب را به مقطر و یا سبک تبدیل می‌کند بر اساس مقالات و پژوهش‌های انجام شده در سطح کشور‌های مختلف آب سبک در دراز مدت موجب بروز آسیب‌های جدی به قلب و عروق و اختلال در رشد استخوانی کودکان می‌شود.
توليدكنندگان دستگاه تصفیه آب براي فروش كالاهاي خود نياز به بازار مصرف دارند به همين علت به جاي اينكه به سختي آب نگاه واقع‌بينانه داشته باشند، نگاهی كاسب‌كارانه دارند.
