پیش‌بینی کارشناسان بر این اساس است که همدان پیش از آنکه طعم جهانی شدن با هگمتانه را بچشد با 2 کاروانسرای تاج‌آباد و فرسفج راهی لیست جهانی آثار تاریخی خواهد شد.
تمام بناها و یادمان‌های تاریخی فارغ از پیشینه و تفاسیر گوناگون دارای اهمیت حفاظت و نگهداری برای آیندگان هستند.
این روزها ارزیابان ایکوموس برای بازدید میدانی از پرونده کاروانسراهای ایران پای کار هستند، ۲۴ استان در پرونده ۵۶ کاروانسرای ایران که به یونسکو برای ثبت جهانی ارائه شده، مشارکت دارند و همدان نیز با 2 کاروانسرا در میان آنها قرار گرفته است. ضروری است استان در سامان‌دهی مسیرهای منتهی به این آثار و معرفی آن نهایت تلاش را داشته باشد.
دو کاروانسرای فرسفج و تاج‌آباد از 2 شهر تویسرکان و همدان در قالب پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای کشور در حال بررسی برای ارسال به یونسکو هستند.
کاروانسرا تاج‌آباد یکی از کمیاب‌ترین کاروانسراهای مدور ایران، در روستای تاج‌آباد همدان قرار دارد که در سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۷۲ به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است.
کاروانسراها در تمامی دوره‌های تاریخی ما نقش مهمی داشته‌اند، کاروانسراهایی وجود داشتند که افراد از آن برای اسکان چهارپایان خود استفاده می‌کردند و آن را رباط می‌خوانند.
کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج»
یکی از کاروانسراهای استان همدان کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» است که در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی تویسرکان و ۵ کیلومتری جاده تویسرکان-کنگاور قرار گرفته است.
این کاروانسرا با سبک معماری عهد صفوی ساخته شده و شکل کاروانسرا مستطیل ۴ ایوانیه که با ۴ برج دایره‌ای شکل در ۴ گوشه آن و ۳ برج نیم دایره در وسط اضلاع شرقی غربی و شمالی ساخته شده است.
در قسمت فوقانی برج‌ها چند ردیف آجرکاری کنگره‌ای کار شده و برج‌ها علاوه‌بر جنبه تزئینی محل دیده‌بانی هم هستند.
این کاروانسرا با داشتن دیوارهای قطور و سقف‌های طاق ضربی آجری از استحکام فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و اتاق‌های متعدد متصل به هم با ایوان‌ها و فرش‌اندازهای مناسب برای استراحت مسافران در آن ساخته شده است. در میان این کاروانسرا چشمه آبی وجود دارد که در تمام فصول سال به یک میزان آبدهی داشته و آب بسیار گوارایی از آن جاری می‌شود.
کاروانسرای «شاه عباسی فرسفج» در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. این دو کاروانسرا در صورت ثبت جهانی تبدیل به 2 اثر ماندگار و تاریخی در عرصه جهانی خواهند بود و معماری ایرانی را به رخ جهانیان خواهند کشید.
حضور ارزیابان ایکوموس برای بازدید میدانی
معاون میراث فرهنگی کشور در تشریح موضوع انتخابی امسال ایکوموس (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی) با عنوان گذشته‌های پیچیده، به آینده‌های گوناگون پرداخت و گفت: در این شعار ارزش‌های دوران مختلف، تنوع و گوناگونی میراث‌فرهنگی، حفاظت از آن با بررسی نقادانه گذشته به میزانی که ساختن آینده به آن وابسته بوده مورد تأکید قرار گرفته است.
محمدحسن طالبیان با اشاره به این‌که توجه و اهمیت به موضوع انتخابی ایکوموس با تأکید بر ارزش‌های دوران مختلف در سال‌های اخیر و با تنوع ثبت در فهرست آثار ملی کشور در قالب میراث صنعتی، میراث معاصر مدرن، میراث دفاع مقدس، میراث ناملموس خوراک، آداب، سنت‌های شفاهی، هنرهای اجرایی و نمایشی خود را نشان داده است، افزود: تنوع آثار ثبت شده بیانگر ثروت و غنای بی‌نظیر هویتی فرهنگی ایران اسلامی از جنبه‌های گوناگون است که نیازمند توجه بیشتر و حفاظت و نگهداری آنها با مشارکت آحاد جامعه است.
