■ برای رونق صنعت‌دست در استان بازاریابی و فرهنگ‌سازی لازم است
درحالی که یکی از فواید حضور گردشگران خارجی ایجاد شرایط برای فروش صنایع دستی و رونق بخشیدن به این صنعت است، جهانگردی از دیدگاه فرهنگی دارای قدمت بسیاری است ولی از زاویه اقتصادی پدیده‌ای نسبتاً جدید در مبادلات بین المللی است. با این وجود در مدتی بسیار کوتاه توانسته ارقام بزرگی از مبادلات جهانی را به خود اختصاص دهد. کشورهایی که گردشگر بیشتری را پذیرا بودند ارزش صادرات صنایع دستی آنها نسبت به دیگر کشورها بالاتر بوده است.
صنایع دستی جلوه گاه آفرینش هنری مردم یک مرز و بوم و ذوق و سلیقه معاصران است. به جرأت می‌توان گفت صنایع دستی گزارشی از هویت مجموعه یک قوم و قبیله و در نهایت یک ملت است.
در این میان بازاریابی محصولات صنایع‌دستی نیازمند فرهنگ سازی، برنامه ریزی و توجه به موانع و مشکلات و ارائه راه کارها در این زمینه است. برای بازاریابی مناسب و ترویج استفاده از محصولات صنایع دستی در زندگی روزمره، باید فرهنگ‌سازی شود. این دو مقوله هم اکنون باید سرلوحه قرار گیرد. به گونه‌اي مي‌توان گفت، با بازاريابي و فرهنگ‌سازي مي‌توان بازار صنايع دستي را تكان داد.
مديركل ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري در آخرين نشست خود با هنرمندان صنايع دستي استان همدان بر لزوم آشنايي هنرمندان با بازار فروش جهاني توسط هنرمند تأكيد كرد.
ريحان سروش مقدم در اين زمينه معتقد است: در این میان راه‌کارهایی همچون تبلیغات در رسانه‌های گروهی، مراکز فرهنگی هنری، چه تبلیغات در بازاریابی امری است اجتناب ناپذیر، توجه به بازاریابی الکترونیکی، توجه به فناوری اطلاعات در بازاریابی، حضور مستقیم در نمایشگاه‌های خارجی و شناساندن صنایع‌دستی کشور، شناساندن صنایع دستی از طریق گردشگران وارده توسط کاتالوگ، بروشور و ارائه آنها در سفارت خانه‌ها، کنسول گری‌ها و مبادی ورودی کشور، آشنا کردن و آگاه کردن مردم به ارزش صنایع دستی، امکان خرید صنایع دستی از طریق سیستم شتاب و ویزا‌‌کارت، راه‌اندازی سایت‌ها و وبلاگ‌های اینترنتی برای معرفی صنایع دستی را برای بازاریابی و معرفی هرچه بیشتر صنایع دستی به گردشگران به کار بست.
عباس پیرمرادی، رئیس جامعه راهنمایان تور نيز در اين زمينه با اشاره به تجربه 20 ساله خود درخصوص حضور گردشگران و خرید صنایع‌دستی معتقد است: «تجربه به من ثابت کرده‌است که بهتراست در پی جذب گردشگران مسن و بازنشسته باشیم زیرا گردشگران جوان به سوی خرید صنایع دستی نمی‌روند زیرا یا پول لازم برای خرید صنایع دستی را ندارند و یا اگر هم پول داشته باشند ترجیح می‌دهند برای تأمین آینده و زندگی خود خرج کنند و یا نهایتاً صنایع دستی فانتزی و کوچک را که قیمت کمتری دارد می‌خرند. اما گردشگران مسن و بازنشسته با توجه به حقوق بازنشستگی و پس اندازی که در طول سال‌ها انجام داده‌اند شرایط بهتری برای خرید صنایع دستی خواهند داشت.»
به دلیل ارتباط تنگاتنگ صنایع دستی با صنعت توریسم، توجه به این بخش می‌تواند برای جلب و جذب گردشگران به کشور سودمند باشد. استقبال گردشگران داخلی و خارجی برای خرید یکی از آثار هنری یا صنایع دستی هر شهر یا استان این جریان را نشان می‌دهد. قابلیت بهره‌برداری اقتصادی از صنایع دستی کشورمان یکی از اصلی‌ترین مزایای پرداختن به صنعت گردشگری و تقویت آن است.
این درحالی است که کاهش روزهای اقامت گردشگران خارجی و به تبع آن محدود شدن زمان بازدید از شهرها و حضور در بازارهای صنایع دستی سبب کاهش تمایل آنها به خرید صنایع دستی شده‌است.
به گفته پیرمرادی حدود 15 سال پیش، بیش از 50 درصد گروه‌ها زمانی بیش از 15 روز را در ایران اقامت داشتند و حتی گروه‌های 25 روزه نیز به ایران می‌آمد. اما در طول 7 سال گذشته، تعداد روزهای اقامت گردشگران در ایران به 9 تا 11 روز رسیده‌است.
در واقع کاهش مدت زمان تور که به دلیل رکود اقتصادی جهان اتفاق افتاده تأثیر مستقیم بر روی زمان خرید گردشگران گذاشته است.
وی دراین خصوص ادامه داد: «با کاهش روزهای اقامت مسافران، تورگردان یا باید از تعداد بازدیدها بکاهد یا زمان خرید را کاهش دهد. با توجه به آنکه بیشتر گردشگران به منظور بازدید از بخش‌های خاص به کشور سفر می‌‌کنند نمی‌توان از زمان بازدید کاست اینگونه است که از زمان خرید کم می‌شود.»
البته می‌توان از استاندارد نبودن تولید محصولات مواد اولیه و فضای کارگاهی، نبود مکان مناسب برای فروش محصولات و نا آشنایی هنرمندان با بازارهای هدف، نبود مرکز تحقیقات کاربردی، عدم بسته‌بندی مناسب، نبود آشنایی توریست‌های خارجی با صنایع دستی کشور، نبود تبلیغات کارشناسی شده، نبود بازاریابی صحیح جهانی، نبود توجه به بازاریابی الکترونیکی با توجه به اهمیت آن، نبود برنامه‌ریزی تولید و فروش و هماهنگی بین تولیدکنندگان و صادرکنندگان واسطه‌های فروش بین تولیدکننده و گردشگر به عنوان تقاضا محصول تولیدی صنایع دستی به عنوان موانع و مشکلات رشد صنایع دستی نام برد.
