همه‌گیری ویروس کرونا، قرنطینه خانگی و محدودیت فعالیتهای درسی و تفریحی کودکان و نوجوانان موجب دسترسی آسان آنها به فضای مجازی برای دریافت مطالب آموزشی شده و والدین باید مراقب باشند این فرصت به تهدید، بحران و چالش تبدیل نشود.
امروزه استفاده از فضای مجازی به بخشی از زندگی روزمره اغلب افراد تبدیل شده است و با سرعت پیشرفت در دنیای کنونی، فضای مجازی از جمله شبکههای اجتماعی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان مزایای متعددی به‌همراه دارند.
افزایش اعتماد اجتماعی و مشارکت اعضا، خوشحال‌تر شدن افراد، آسانتر شدن ارتباطات، ایجاد حس خودمقاوم بودن و رضایت روانی با امکان‌پذیر کردن اشتراک‌گذاری را می‌توان بخشی از مزیت‌های بهره‌گیری از شبکههای اجتماعی دانست.
اما نبود قانون‌مداری و استفاده بی‌رویه از آن مشکلات و اثرات مخربی نیز در پی دارد؛ زیرا اینترنت ابزار قدرتمندی است که هم می‌تواند موجب رشد علمی، فرهنگی و تعلیم و آموزش در بین نوجوانان و هم موجب بروز فسادهای فکری و رفتاری شود.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان در این‌باره به ایرنا گفت: قشر کودک و نوجوان انرژی و ظرفیت‌های زیادی دارند و به‌دلیل محرک‌های محیطی و اجتماعی سطح هوشیاری آنها نیز بالا است؛ بنابراین نمی‌توان با محدودیت، محرومیت و کنترل سخت‌گیرانه آنها را از استفاده از فضای مجازی دور کرد؛ زیرا استفاده نکردن از این فضا بسیار دشوار است.
مهتا سنگستانی به بیان آثار مخرب شبکههای اجتماعی بر کودکان و نوجوانان در سن بلوغ پرداخت و افزود: تأثیر شبکههای اجتماعی بر نوجوانان و افراد در سن بلوغ، به‌دلیل اینکه از یک طرف، گروهی آسیب‌پذیرند و از طرف دیگر جزو پرتعدادترین کاربران شبکههای اجتماعی هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: اگرچه استفاده از شبکههای اجتماعی نقشی اساسی در گسترش ارتباطات اجتماعی و آموختن مهارت‌های ارتباطی دارد اما از عواقب و خطرات آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
سنگستانی بیان کرد: نوجوانان به‌دلیل نبود خودمراقبتی و نیز آسیب‌پذیری بیشتر در برابر فشارهای روانی با مشکلات بیشتری در استفاده از شبکههای اجتماعی و کارافزارهای(اپلیکیشن) پیام‌رسان مواجه خواهند شد و این مشکلات تهدیدهایی واقعی هستند که به‌دلیل سرعت و گستردگی انتشار مطالب در فضای مجازی مانند بیماری‌های ویروسی، همه‌گیر می‌شوند.
وی مشکلات رایج استفاده از شبکههای اجتماعی را علاوه بر آسیب‌های جسمی مانند چاقی، کم‌تحرکی و تغییر شیوه زندگی که ناشی از استفاده بی‌رویه از این شبکه‌ها است، شامل قرار گرفتن در معرض زورگویی مجازی دانست.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان توضیح داد: زورگویی مجازی نوعی رفتار پرخاشگرانه است که طیف وسیعی دارد که شامل تهدید کردن، ارسال پیام‌های ناخوشایند یا غیراخلاقی، انتشار مطالب شخصی افراد بدون اجازه(نقض حریم شخصی)، توهین به قومیت و نژاد و ... است.
سنگستانی ادامه داد: اگرچه به‌طور معمول هویت فرد زورگو فاش میشود اما به‌دلیل احتمال ناشناس ماندن، برخی افراد به‌راحتی به این عمل نادرست اقدام می‌کنند.
استفاده نامحدود از اینترنت موجب از دست رفتن فرصت و زمان و افت تحصیلی به‌دلیل کاهش تمرکز بر فعالیتهای پُر اهمیت مانند انجام تکالیف درسی میشود.
وی افزایش احتمال بروز اختلالات روانی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، اقدام به خودکشی را از تأثیرهای مخرب فضای مجازی دانست و گفت: استفاده نامحدود از اینترنت و از دست رفتن فرصت و زمان برای شکوفایی موجب افت تحصیلی به‌دلیل کاهش تمرکز بر فعالیتهای پُر اهمیت مانند تکالیف درسی و تحلیل استعدادهای درونی میشود.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان درباره راهکارهای مقابله با اثرات منفی استفاده از شبکههای اجتماعی گفت: نظارت والدین بر رفتار کودکان و نوجوانان، تهدیدهای شبکههای مجازی را می‌تواند به فرصت تبدیل کند؛ بنابراین والدین باید ابتدا مراقب رفتار خود در استفاده از تلفن همراه و حضور در فضای مجازی باشند.
سنگستانی افزود: والدین به فرزندان آموزش‌های لازم را ارائه داده تا از سنین پایین رفتارهای درست در آنها تبدیل به عادت شود و صحبت کردن درباره شبکههای اجتماعی و نحوه استفاده از آن بهترین راه برای پیشگیری از به‌وجود آمدن هر گونه خطر برای فرزندان است.
وی ادامه داد: صحبت کردن در این زمینه به فرزندان می‌آموزد که چگونه در شبکههای اجتماعی صحبت و با دیگران ارتباط برقرار کنند، چه رفتارهایی در شبکههای اجتماعی خطرناک است، انتشار اطلاعات شخصی در شبکههای اجتماعی چه خطراتی در پی دارد.
سنگستانی افزود: فرزندان باید یاد بگیرند که هرگونه رفتار نامتعارف و زشت را به‌سرعت با والدین خود در میان بگذارند یا در برابر افرادی که اطلاعات شخصی آنها را می‌خواهد چگونه رفتار کنند، همچنین نام کاربری خود را در اختیار دیگران نگذاشته و از ارتباط‌گیری با افراد ناشناس پرهیز کنند.
با توجه به افزایش میزان استفاده از فضای مجازی به‌دنبال شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، آموزش و پرورش همدان نیز برای تبدیل این ظرفیت به فرصت آموزش وارد میدان شد و محتواهای آموزش مجازی، به‌صورت فایل‌های تصویری و صوتی برای دوره‌های مختلف تحصیلی در مدارس همدان تولید کرد.
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش همدان این محتوا توسط هنرآموزان هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای استان برای آموزش دانش‌آموزان، از شبکه ۴ و شبکه ۷ سیما تولید میشود.
محمد پورداود با بیان اینکه از تمام ظرفیت‌ها و امکانات استان برای توسعه آموزش‌های مجازی استفاده شده است، افزود: امروز به همت همکاران فرهنگی از وقفه تحصیلی دانش‌آموزان جلوگیری شده و آموزش همچنان جریان دارد.
