در حالي كه اين روزها خبر اجراي طرح خانه مسافر سرتيتر اخبار گردشگري است اما همچنان با كم شدن مسافران در سطح شهر باز هم كارتن به دست‌ها به دنبال پيدا كردن مسافر براي خانه‌هاي خالي‌شان در همدان هستند. اما آيا به واقع اين طرح حال وخيم اقامت گردشگران در خانه‌هاي بدون مجوز همدان را خوب خواهد كرد.
طرح ساماندهی خانه‌های استیجاری سال 86 به تصویب دولت رسید و قرار شد که از این به بعد خانه‌های استیجاری که مجوز فعالیت می‌گیرند همپای هتل‌ها به قشر کم‌درآمد گردشگری نیز خدمات بدهند ولی با امکانات کمتر. با این طرح می‌توان به خانه‌های استیجاری که قارچ‌گونه در شهرهای پر گردشگر در حال رشد هستند، اطمینان بیشتری کرد چون به طور حتم با اجرای این طرح، آنها از نظر بهداشت و سلامت و امنیت تأیید شده هستند.
بر اساس این طرح، قرار بر شناسایی خانه‌های استیجاری، صدور پروانه بهره‌برداری، نصب پلاک برای واحدهای اقامتی غیررسمی در 6 استان شد؛ بنابراین متولیان گردشگری وقت در یک فراخوان عمومی اعلام کردند؛ تمامی منازل در صورت تمایل به این کار می‌توانند برای گرفتن مجوز اقدام کنند. دکه‌هایی نیز در ورودی شهرهای استان‌ها احداث شد که به عنوان راهنمایی برای مسافران عمل کند. پس از آن فعالیت خانه‌هایی بدون مجوز نیز غیرقانونی اعلام شد. به همین منظور به صورت تشریفاتی در دولت دهم اقداماتی انجام گرفت و تعدادی از این خانه‌ها ساماندهی شدند اما شتاب این ساماندهی با رشد خانه‌های جدیدتر همخوانی نداشت و روال کار از دست مسئولان گردشگری خارج شد.
حتی محمدشریف ملک‌زاده، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی از وعده راه‌اندازی سایت اطلاع‌رسانی درباره خانه‌های استیجاری خبر داد و این اقدام را در زمره فعالیت‌های مهم 8 ماهه خود قلمداد کرد، اما سایتی که وی راه انداخت تنها همان چند روز اول بعد از افتتاح کارایی داشت و اگر کسی اکنون وارد سایت سازمان میراث فرهنگی شود، نمی‌تواند آدرس آن را پیدا کند.
و بالاخره سایت خانه مسافر اوایل هفته گذشته راه‌اندازی شد. این سایت برای ساماندهی و نظارت بر خانه‌های استیجاری که در سراسر کشور پراکنده شده‌اند و به مسافران اجاره داده می‌شوند، به راه افتاده است. سازمان میراث فرهنگی تا پایان شهریورماه حدود 20 هزار واحد اقامتی در استان‌های مختلف کشور را شناسایی کرده که برای بیش از 6 هزار واحد مجوز صادر شده است و از طریق این سایت معرفی شده‌اند.
در این سایت امکان رزرو خانه‌هایی در اقصی نقاط ایران با توجه به علایق و سلایق مسافران و گردشگران وجود دارد. پیش از این هم بخش اعظمی از مالکان به شکل‌های مختلف واحدهای خود را به اسکان مسافران اختصاص می‌دادند که گاه به‌دلیل بروز مشکلاتی، نارضایتی مسافران را در پی داشت، اما کمبود اقامتگاه‌ها در نقاط مختلف کشور بالاخص در ایام پیک سفر مانع از برخورد شدید با این اقامتگاه‌های غیرقانونی و تصویب طرحی برای جمع‌آوری آنان بود. حال اینکه این طرح تا چه حد با استقبال مواجه شود و تا چه اندازه در رفع مشکلات نامبرده موفق باشد نیاز به گذشت زمان دارد. اما در حال حاضر این سؤال مطرح است که راه‌اندازی این سایت چه تأثیری بر وضعیت هتل‌ها و ضریب اشغال آن خواهد داشت؟ آیا پراکندگی و عدم امکان نظارت دقیق بر این اقامتگاه‌ها منجر به شکل گرفتن استاندارد دوگانه‌ای برای اقامتگاه‌های قانونی مانند این خانه‌ها از یکسو و هتل‌ها و مسافرخانه‌ها از سوی دیگر نمی‌شود؟ این استاندارد دوگانه به ضرر کدام گروه است؟
همدان به عنوان یکی از 5 استان مطرح در حوزه گردشگری دارای پتانسیل‌های فراوانی در حوزه گردشگری است اما متأسفانه برای ماندگاری مسافر نیاز به تأمین زیرساخت‌هایی است که هنوز این ظرفیت در استان همدان آماده نیست هرچند کمبود تخت‌های اقامتی و هتل‌ها در استان همدان مشهود است. مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در گفت وگوهاي رسانه‌اي به تشریح این طرح پرداخته و گفته است: واقعیت این است که خانه‌های مسافر نه به شکلی رسمی بلکه به صورت غیررسمی همواره در صنعت گردشگری کشور وجود داشته، اما نابسامان بوده و همیشه شکایاتی از مشکلات امنیتی و اخلاقی وجود داشته است.
در حال حاضر ما فقط همان وضعیت موجود را سروسامان دادیم. وی در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است با به راه افتادن و توسعه خانه‌های مسافر ضربه‌ای به صنعت هتلداری ما وارد آید، گفت: این تصور نادرست است زیرا کسانی‌که مشتریان این خانه‌ها هستند، مخاطب هتل‌ها نیستند و این افراد با هم تفاوت دارند. از سوی دیگر شاید خیلی پیش از آنکه هتل‌ها وجود داشته باشند، اجاره‌خانه‌ها در شهرهای شمالی و شهرهایی مانند مشهد، شیراز و اصفهان وجود داشته‌است و این اقامتگاه‌ها به‌صورت موازی با هم فعالیت می‌کردند و هرکدام پاسخگوی یک قشر و یک ذائقه خاص از گردشگران بوده‌اند؛ بنابراین در حال حاضر تفاوتی ایجاد نشده است.
به نظر می‌آید وجود چنین خانه‌هایی ضرورت گردشگری کشور ما و بالاخص گردشگری داخلی است که حتی اگر سامان هم نمی‌گرفت، ضرورت داشت؛ بنابراین سعی در سروسامان دادن و کاهش آسیب‌های احتمالی آن، سیاست مثبتی است که نشان از توجه و حساسیت نهادهای متولی نسبت به نیاز جامعه دارد. اما سازوکار اجرای این ساماندهی و اینکه چگونه می‌توان بدون آسیب به صنعت هتلداری این روند را پیش برد، نیازمند بحث و بررسی و شاید کمک گرفتن از هتل‌داران است تا در این روند هم از آشفتگی در این بازار جلوگیری و هم مناسب هر ذائقه و قشری اقامتگاه ارائه کند.
