بازگشت دقیقه نودی کاندیداها به میدان رقابتها، بدون شک یکی از پدیدههای این دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی بوده است.
این بازگشتها در برخی استانها تا 7 کاندیدا را در دقیقه 90 به میدان رقابت برگردانده است. از جمله استان همدان که پس از موعد مقرر برای اعلام نتیجه بررسی صلاحیتها (27 بهمنماه) در فاصله یک شب مانده به آغاز مهلت قانونی تبیلغات تا حتی 3 روز از آن گذشته هم شاهد بازگشت 6 کاندیدای رد شده حوزههای مختلف به صحنه بودیم.
این بازگشتها گاهی آنچنان تأثیرگذار بوده که پیشبینیها و معادلات انتخاباتی حوزههای مربوطه را متحول کرده است. از سوی دیگر کاندیداهای بازگشته به انتخابات در دقیقه 90 هم گلایهمند از این هستند که فرصت تبلیغات را از دست داده و فضا را به رقبا واگذار کردهاند.
این روند از سویی مشکلاتی را نیز برای ناظران و مجریان انتخاباتی ایجاده کرده که البته هر دو گروه معتقدند که به نقص قانونی بازمیگردد.
علی یعقوبی کاندیدایی که در فاصله 3 روز مانده به انتخابات مهر تأيید برای حضور در میدان رقابت را گرفته در یکی از سخنرانیهای انتخاباتی خود گلایه از بازگشت دیرهنگام به انتخابات را با ضربالمثلی معروف ترکی، اینچنین بیان میکند: «امت محمد(ص) در جهنم نمیماند؛ اما هنگامی که از آن بیرون هم بیاید دیگر جانی در بدن ندارد».
اگر علی یعقوبی یک هفته پیش از مهلت تبلیغات برگه تأييد گرفت علیرضا شهبازی کاندیدای حوزه نهاوند 3 روز از تبلیغات گذشته تأيید شد و به میدان انتخابات وارد شد. دیگر کاندیداهای دقیقه نودی هم در فاصله یک هفته مانده به انتخابات تا یک روز گذشته آز آن به صحنه بازگشتند.
علاوه بر آن در این میان شائبههای دیگری نیز در برخی محافل مطرح است که این بازگشتها با سمت و سویی خاص بوده که البته شورای نگهبان همواره خود را از تأثیرپذیری و نفوذ در بررسی صلاحیت داوطلبان انتخاباتی مبری دانسته است.
بازگشت کاندیداها از اختیارات شورای نگهبان است
سخنگوی هیأت نظارت استان در اینباره به همدانپیام تأييد کاندیداها را از اختیارات وسیع شورای نگهبان دانسته و گفت: «این کاندیداها به واسطه شکوائیهها و پیگیریهایی که داشتهاند توانستهاند مهر تأييد شورای نگهبان را دریافت کنند».
محمد نباتی اظهار کرد: برخی از این کاندیداها با اینکه در مرحله بررسی صلاحیت در هیأتهای اجرایی یا نظارت عدم احراز یا رد صلاحیت شده بودند اما نهایتاً با مستندات و پروندههایی که به شورای نگهبان ارائه کردند توانستند در بخشی از زمان 10 روزه مهر تأييد خود را اخذ کنند».
وی در پاسخ به این سؤال که چرا برخی کاندیداها تأييدشان به دقیقه 90 کشیده شده گفت: ممکن است شورای نگهبان در بررسی صلاحیت این افراد وقت کم آورده باشد اما برخی که در استان تأييد شدهاند به واسطه مستنداتی بوده که شورای نگهبان را مجاب به تأييد حضورشان در انتخابات کرده است مثلاً کاندیدایی که در مرحله بررسی صلاحیتهای استانی رد شده بود 12 سند آماده کرده بود که با راهنمایی هیأت نظارت به شورای نگهبان ارائه کرد و توانست به انتخابات ورود پیدا کند.
نباتی مطرح شدن برخی شائبهها در مورد بازگشت کاندیداها در دقیقه 90 را رد کرد و گفت: اصلاً چنین مسائلی مطرح نبوده و هیأتهای نظارت یا شورای نگهبان مستقل عمل میکنند.
وی بازگشت کاندیداهای دیگر در مدت زمان باقی مانده از مهلت تبلیغات را بعید دانست اما گفت که احتمال آن را رد نمیکند.
سخنگوی هیأت نظارت در ادامه ابراز امیدواری کرد که در دوره بعدی انتخابات با تغییر قانون مهلت بیشتری برای بررسی صلاحیت داوطلبان داده شود تا بتوانند در فرصت کافی این کار را انجام دهند.
بروز برخی چالشها با بازگشتهای دقیقه نودی
رئیس ستاد انتخابات استان هم در اینباره به همدانپیام گفت: بر اساس ماده قانون انتخابات شورای نگهبان نظارت بر انتخابات بر عهده این شورا گذاشته شده که در آن این نظارت استصوابی، عام و در تمام امور و مراحل ذکر شده است و بازگشت کاندیداها نیز بر اساس این ماده صورت میگیرد. محمدابراهیم الهیتبار در پاسخ به این سؤال که آیا این نحوه بازگشت کاندیداها مشکلی برای مجریان انتخاباتی ایجاد نمیکند هم گفت: این مسأله بیشتر به افکار عمومی بازمیگردد ولی مجریان زحماتی مانند صدور اطلاعیههای جدید را دارد البته ممکن است چالشهای امنیتی و اجتماعی را برای مجریان انتخابات دربر داشته باشد.
وی وجود نقص قانونی را در بروز این پدیده رد کرد و گفت: اتفاقاً ما میگوییم برای آن قانون وجود دارد و بر اساس قانون شورای نگهبان این اختیارات را دارد که در مراحل انتخابات رد یا تأييد صلاحیت کند.