پوشش گیاهی الوند در امتداد خشکسالی پیش می‌رود

چادر سبز را از سر الوند نکشید

هرچند کوهستان الوند گاه‌به‌گاه دستخوش تغییراتی از سوی انسان‌ها بوده که نبض حیات آن را کُند کرده‌است، اما این روزها اسیر معظل بزرگی است که حل آن توجه جدی مسئولان را طلب می‌کند.

همدان به سبب شرایط اقلیمی، آب‌وهوا و پوشش گیاهی مناسب کوهستان الوند را داراست. کوهستانی که از آن به عنوان ریه‌های تنفسی همدان یاد شده و یکی از نمادهای این شهر باستانی محسوب می‌شود.

نمادی که سال‌ها است اسیر طرح‌های مختلف شده و همچنان در گیرودار برنامه تله‌کابین همدان، جاده‌کشی، خطوط لوله و گاز کشی و... قرار دارد و هر بار، طی ماجرا و برنامه‌ریزی جدیدی، دستی بر این کوهستان کشیده و آن را دستخوش آسیب می‌کند.

 از کوچ ماشینی تا جاده‌کشی در کوهستان

مسئول گروه مطالبه‌گری صیانت از کوهستان با اشاره به اینکه عشایر تأمین‌کننده بسیاری از مواد غذایی لبنیات و همچنین گوشت مصرفی بسیاری هستند؛ اظهار کرد: عشایر قشری زحمتکش بوده که زندگی سختی دارند و بدیهی است که باید برای آسایش و آرامش خود قدم بردارند و مسئولان هم باید تا جایی که امکان دارد مساعدت و حمایت را داشته باشند.

علی بیات به وضعیت الوند اشاره کرد و افزود: آنچه که گفته شد در خصوص عشایری است که به صورت سنتی و در قرون گذشته در قالب عشایر فعالیت می‌کردند؛ اما متأسفانه دیگر از آن عشایر زحمتکش گذشته، کمتر خبری می‌شنویم.

وی با اشاره به اینکه در دوره‌های گذشته عشایر اگر با حیوانات کوچ می‌کردند، بسیاری از محدودیت‌ها را داشتند؛ گفت: بیشترعشایر در حال حاضر خودرو دارند و برای ییلاق خود متأسفانه کوه‌ها و مناطق  را جاده‌کشی کردند و آثار این تخریب کاملاً قابل رؤیت است.

بیات ادامه داد: با توجه به این امر، سبک زندگی عشایر متفاوت شده از این رو تعداد دام بیشتری دارند؛ متأسفانه این تعداد دام بیشتر که گاهی در حوزه الوند بیش از چهار تا پنج برابر است، باعث از بین رفتن مراتع می‌شود و همچنین باعث کوبش زمین یا در واقع عدم جذب بارش‌ها می‌شوند.

بیات با تأکید بر اینکه متأسفانه در کنار این موضوع شاهد تغییر سبک زندگی و نوع ساختار زندگی عشایری نیز هستیم، اظهار کرد: ما امروز ما شاهد تصمیم‌های غلطی از جانب امور عشایری و ارگان‌های ناظر هستیم؛ اگر چه ما می‌پذیریم که امور عشایری باید قدم‌هایی را برای دفاع از عشایر بردارد اما این نباید به قیمت آن تمام شود که زیستگاه حیوانات و حیات آنها به خطر بیفتد.

مسئول گروه مطالبه‌گری صیانت از کوهستان ادامه داد: وقتی یک مرتع توسط دام کوبیده می‌شود، بنا به گفته محققین در این حالت بارش‌ها نمی‌توانند جذب زمین شوند و بدیهی است وقتی آب در آن مقطع کوتاه جذب نشود، آب جاری شده و باعث سیلاب و فرسایش خاک می‌شود؛ بعد از فرسایش خاک که گاهی ناشی از کوبش زمین است، بدیهی است؛ با این روند و افزایش دام‌ها، پوشش گیاهی الوند در امتداد خشکسالی و کمبود بارش به مرور کاهش و منطقه خیلی زود فقیر می‌شود.

وی که رکورددار صعود به الوند نیز است، تأکید کرد: این فقیر شدن منطقه از پوشش گیاهی در واقع این را می‌طلبد که تعداد دام‌هایی که وارد منطقه می‌شوند، محدود و کاملاً کنترل شده باشند، اما روال بدین صورت نیست! ما در نوع دام هم صحبت داریم، به این صورت که هر گوسفند بز و گاو هر کدام یک تعریف دارند و برخی مناطق مستعد برای ورود گاوها نیستند اما می‌بینیم که محدودیتی وجود ندارد و باعث می‌شود هر روز منطقه فقیرتر شود.

 سقف‌هایی که در کوهستان الوند، ایزوگام شد

فعال حوزه مطالبه‌گری در ادامه با اشاره به اینکه طی یک دهه اخیر شاهد هستیم که در برخی مناطق در بین عشایر از سیاه چادرها خبری نیست؛ گفت: این شاید به دلیل در دسترس بودن برزنت و پر زحمت بودن عَلَم کردن سیاه چادر است که منجر شده از زدن سیاه چادر خودداری و آن را تبدیل به برزنت کنند.

بیات ادامه داد: برزنت، طی ۱۰ سال اخیر تغییر شکل داده و سنگ چین‌هایی که وجود داشت چه توسط امور عشایری چه ارگان‌های دیگر، به دیوراهای یک تا یک و نیم متری تبدیل شده است!

وی با بیان اینکه ظرف ۱۵ سال اخیر این موضوع در منطقه تاریک دره همدان نیز اتفاق افتاده اجازه دیوارکشی یک تا یک و نیم متر به عشایر داده شد؛ گفت: اینها خودشان هم یک متر اضافه کردند و به زیر سقف رساندند و سقف زدند و ایزوگام کردند! و این امر باعث شد که ماندگاری بالا برود.

مسئول گروه مطالبه‌گری صیانت از کوهستان با اشاره به اینکه این اسکان، باعث شد تا تعلیف دام‌ها هم بالا برود و باعث فقیرتر شدن پوشش گیاهی شود، اضافه کرد: مشکل دیگری که در حال اتفاق افتادن است، به نوعی زایش روستا و شهرک سازی‌هایی است که شاهد هستیم.

بیات در این زمینه به منطقه کیوارستان و تاریک دره اشاره کرد و افزود: در این محدوده‌ها، شاهد هستیم که خانه سازی کردند و تصاویر هوایی موید این است که اتفاقات نامبارکی در این حوزه افتاده است.

وی یادآور شد: در مناطق دیگر الوند هم چنین اتفاقاتی در حال وقوع است، اینها به سمت کشاورزی روی آورده‌اند و شاهدیم که در زمینه استفاده از سرچشمه‌ها و رودخانه‌ها نیز با اهالی روستاهای پایین دست که یکجا‌نشین هستند، درگیری‌هایی دارند.

 از تخریب کوهستان تا لوله کشی چشمه‌های طبیعی!

بیات با تأکید بر اینکه کارکرد عشایر را امروز در حال تغییر می‌بینیم که باید فکری برای آن بشود و که اگر امروز فکری نشود، فردا بحران بزرگ‌تر خواهیم داشت؛ افزود: مناطق نزدیک یخچال، چهار قله و فضای سبزی که دارد نیز در به گزارش مهر، چند سال اخیر، اسیر ورود بیل مکانیکی شده‌است و حتی به صورت دستی چشمه‌ها را لوله گذاری کردند! که نه تنها آب و هوای منطقه و مراتع منطقه را متأثر می‌کنند؛ بلکه متأسفانه شاهد هستیم تخریب‌های گسترده‌ای را از خود به جا می‌گذارند.

وی در پایان به خانه‌های ساخته شده در منطقه وهنان اشاره کرد و یادآور شد: به‌طور صریح این را از ناظرین امر و همچنین ارگان‌های مرتبط خواستاریم که هر چه سریع‌تر نسبت به اصلاح این موضوع ورود پیدا کنند تا مناطق را بتوان به حالت قبل برگرداند؛ چراکه اگر چنین پدیده‌های ادامه پیدا کند قطعاً ما با یک پدیده زشتی به نام شهرک سازی در الوند مشابه آنچه در گنجنامه اتفاق افتاد، مواجه خواهیم شد که به نام گردشگری و ایجاد اشتغال شاهد ظهور یک دهکده‌ای بودیم که هویت الوند و کتیبه‌ها و خود گنجنامه را از بین برد و یک هویت جعلی از خودش به جا گذاشته که هیچ وقت این هویت به هویت اصلی نزدیک نخواهد بود!